Gümüşhane ve Dölek köyünün de içinde bulunduğu bölge, Ortaçağ ve Osmanlı
İmparatorluğu döneminde Anadolu ve çevresinde madenci kültürünün beşiği ve eğitim merkezi konumunda idi. 19. Yüzyılda işletilemediğinden kapanan madenlerde çalışan madencilerle birlikte madencilik kültürü , Kafkaslar, Balkanlar ve Anadolu’nun diğer maden bölgelerine dağılmış, Gümüşhane de ise tamamen yok olmuş durumda.
Madencilik kültürünün Gümüşhane ve Karadeniz bölgesinde değişmeden sürdüğü tek yer; kil mineralleri yüzyıllardır kadınlar tarafından işlenerek çömlek yapım sanatı devam ettirilen yerleşim olan DÖLEK KÖYÜ’ dür.
Gizemli madenci ve sanatkar kadınların köyünün, tespit ve tanıtılmayı bekleyen tarihi ve doğal değerlerini tanıma ve tanıtmak amacıyla dernek tarafından gerçekleştirilen etkinlikle , köy içersinde ve çevresinde ulaşılan her mahalle ve insanla yeni bir bilgi ve değer keşfedildi.
Gümüşhane- Dağlarının 3081m ile en yüksek tepesi olan Deveboynu –Çakırgöl tepesinin güneydoğusunda Dölek vadisinin 1700-2000m yüksekliklerinde yerleşik bulunan köyün 100 yılı aşkın yöresel mimari yapıları , taş döşeli, su akarlı sokakları, üzerinde yürüyenleri tarihe yolculuk yaptırırken, köyün girişinden başlayıp yaylaya, Tarihi İPEK YOLU na doğru giden taş döşeli, etrafı duvarla çevrili tarihi köy yolu, doğa sporu yapmak isteyen yürüyüşçüleri muhteşem bir manzaraya sahip Kurunoba tepesine davet ediyor .
Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği üye ve uzmanları, başta köyün emektar kadınları tarafından, yüzyıllardır en az 5 farklı noktadan çıkarılarak harmanlanan kil mineralleri ile sürdürülen güveç-Gudi sanatı olmak üzere, köyün tarihi, kültürel ve doğal değerlerinin tespit ve korunması , gelecek nesillere aktarımı konusunda farkındalık yaratma çalışması yürüttüler.
Tarihi, kültürü ve doğası ile kendine has korunması gerekli özelikleri bünyesinde barındıran Dölek Köyü, başta valilik ve ilgili kurumlar tarafından köyün ekoturizm ve kültür turizmi için planlaması ve tanıtım çalışmalarının yapılması, gerekmektedir.
Tahrip edilerek yerine betonarme yenisi yapılan özgün taş işçilik eseri olan tarihi cami gibi, tarihi evler ve köydeki diğer tarihi yapıları ve hızla yok olan kültürel değerler bir an önce tespit ve tescil edilerek koruma ve turizme kazandırma çalışması yapılması gerekmektedir. Dernek gerekli her türlü uzman desteği ve bilgi paylaşımına hazırdır.