Başbakan Erdoğan, yeni teşvik sisteminin 4 ana bileşenden oluştuğunu, bunların da genel teşvik uygulamaları, bölgesel teşvik uygulamaları, büyük ölçekli yatırımların teşviki ve stratejik yatırımların teşviki olduğunu söyledi.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, iş dünyasının merakla beklediği yeni teşvik sistemini Başbakanlık Yeni Bina'da açıkladı. Yeni teşvik sisteminin ülkeye ve millete hayırlı olmasını dileyerek sözlerine başlayan Başbakan Erdoğan, bugün açıklayacakları teşvik sisteminin hükümetlerinin uygulamaya alacağı 4. teşvik sistemi olduğunu söyledi. 2003, 2006, 2009 yıllarında da dönemin ihtiyaçlarını gözeterek teşvik sistemini yenilediklerini, ayrıca belli dönemlerde kısmi teşvikleri uygulamaya koyduklarını hatırlattı. Türkiye ekonomisinin hükümetleri döneminde istikrarlı ve güvenli bir yapı sergilediğini belirten Erdoğan, 2002 sonundan itibaren küresel krizin en ağır seyrettiği 2009 yılı hariç Türkiye ekonomisinin sürekli büyüme kaydettiğini söyledi. Başbakan, 230 milyar dolardan devraldıkları GSMH'nın 9 yılda 3 kattan daha fazla artarak 2011 yılı sonunda 772 milyar dolara yükseldiğini söyledi. 36 milyar dolardan devraldıkları ihracatın ise 135 milyar dolara, 27 milyar dolardan devraldıkları merkez bankası rezervinin ise 91 milyar dolara ulaştığını belirtti.
Özellikle kronik enflasyonda, işsizlik oranlarında ve faizlerde tarihi seviyelerde düşüş kaydedildiğini söyleyen Başbakan Erdoğan, Avrupa Birliği (AB) tanımlı borç stokunun milli gelire oranının görevi devraldıklarında yüzde 74 seviyesinde olduğunu, bugün ise bu rakamın yüzde 39'a düştüğünü söyledi. Kamu net borç stokunun milli gelire oranının da 2002 yılında yüzde 61.5 iken bugün yüzde 22 olduğunu söyleyen Erdoğan, ekonominin geldiği noktanın görülmesi açısından yatırımların özellikle önem arz ettiğine dikkat çekti. Başbakan Erdoğan, 2002'de toplam yatırım miktarının 59 milyar TL iken bu rakamın 2011 sonunda yaklaşık 5 kat artışla 283 milyar TL'ye ulaştığını, özel sektör yatırımlarının da 43 milyar TL'den 235 milyar TL'ye yükseldiğini söyledi.
'157 milyar lira tutarında yatırım öngörüldü'
İktidarlarının geçmiş hükümetler dönemlerinde olduğu gibi belli dönemlerde belli zümrelere değil, tüm ülkeye hitap edecek teşvik anlayışını hakim kıldıklarını söyleyen Erdoğan, teşviklerin ölü doğmasına mahal vermedikleri gibi suistimal edilmesine de müsaade etmediklerini vurguladı. 9 yıllık süreçte günün şartlarına ulusal ve küresel ekonominin seyrine göre teşvik sistemini yenilediklerini belirten Erdoğan, yeni ihtiyaçları ve yeni şartları özellikle gözettiklerini söyledi. Açıklayacakları yeni teşvik sisteminin de yeni şartların yeni ihtiyaçların, ulusal ve küresel ekonomideki yeni gelişmelerin ışığında hazırlanmış bir teşvik sistemi olduğunu belirtti.
2009 yılında uygulamaya koydukları teşvik sisteminde ciddi başarı kaydettiklerine dikkat çeken Başbakan Erdoğan, Temmuz 2009'dan bugüne kadar mevcut teşvik uygulaması kapsamında 11 bin 382 adet teşvik belgesi düzenlendiğini ve bu belgeler kapsamında 157 milyar TL tutarında yatırım, 375 bin 609 kişilik de yeni istihdam öngörüldüğünü açıkladı.
2009 yılında uygulamaya konulan mevcut sistemin 2006 yılındaki sisteme göre belge sayısı itibariyle yüzde 17, sabit yatırım tutarı itibariyle ile de yüzde 73 oranında artışa vesile olduğunu ifade eden Erdoğan, mevcut sistemle özellikle bölgesel gelişmişlik farklarını azaltmayı hedeflediklerini dile getirdi.
Mevcut uygulama kapsamında alınan teşvik belgelerinin yüzde 21'inin 4. bölgeye, yüzde 33'ünün de 3. bölgeye ait olduğunu söyleyen Erdoğan, "Yani teşvik belgelerinin yarıdan fazlası hedeflediğimiz gibi daha az gelişmiş illere gitmiştir. En az gelişmiş 4. bölgede teşvik belgeleri yüzde 45, 3. bölgede de yüzde 88 artış kaydetmiştir. Öngörülen sabit yatırım tutarı açısından baktığımızda mevcut sistem bir öncekine göre 3. bölgede sabit yatırımlar yüzde 70, 4. bölgede yüzde 72 artış göstermiştir. Aynı şekilde öngörülen istihdam tutarlarının 3. bölgede yüzde 10, 4. bölgede yüzde 70 oranında artığı görülmektedir. 2009 yılından bugüne kadar uygulanan teşvik sistemi ile yüzde 72 gibi büyük oranda komple yeni yatırım bu öngörülmüş ve bu hedefte gerçekleşmiştir" diye konuştu.
'Yeni teşvik sistemi ile cari açığın azaltılması hedefleniyor'
Ekonomi Bakanlığı'nın Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanlığı'ndan dönüştürülmesinden sonra Bakanlığın hızla yeni teşvik sistemini hazırlamaya başladığını söyleyen Erdoğan, TOBB, TİM ve YASED başta olmak üzere ilgili bütün sivil toplum kuruluşlarıyla, odalarla, derneklerle ve bireysel yatırımcılarla yoğun istişarelerde bulunduklarını belirtti. İlgili tüm bakanlıkların yeni teşvik sistemi üzerinde koordineli olarak çalıştığına dikkat çeken Başbakan, yeni teşvik sisteminin temel hedeflerini açıkladı. Erdoğan, yeni sistemle cari açığın azaltılması amacıyla ithalat bağımlılığı yüksek olan aramalı ve ürünlerin Türkiye'de yatırım ve üretiminin artırılmasını hedeflediklerini, ez az gelişmiş bölgelere sağlanan yatırım desteklerinin artırılmasını, bölgesel gelişmişlik farklılıklarının giderilmesini, destek unsurlarının etkinliğinin artırılmasını, kümelenme faaliyetlerinin özellikle desteklenmesini, teknolojik dönüşümü sağlayacak yüksek ve orta ileri teknoloji içeren yatırımların desteklenmesini yeni sistemle hedeflediklerini ifade etti.
'Yeni teşvik sistemi 4 ana bileşenden oluşuyor'
Yeni teşvik sisteminin 4 ana bileşenden oluştuğuna dikkat çeken Erdoğan, bunları "Genel teşvik uygulamaları, bölgesel teşvik uygulamaları, büyük ölçekli yatırımların teşviki ve stratejik yatırımların teşviki" olarak sıraladı. Yatırımcılara, yeni sistemle katma değer vergisi istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği getirildiğini söyleyen Erdoğan, sigorta primi işveren hissesi desteğini asgari ücret üzerinden yapacaklarını açıkladı. Başbakan ayrıca yatırımcılara, faiz desteği, yatırım yeri tahsisi, gelir vergisi stopajı desteği ve KDV iadesi desteği sağlayacakları söyledi.
Söz konusu desteklerin tamamından veya bir bölümünden yatırımın büyüklüğüne, bölgesine ve konusuna göre değişen oran ve sürelerde yararlanma imkanı olacağını dile getiren Erdoğan, yeni teşvik sistemiyle sanayinin yapısal dönüşümüne katkı sağlayacaklarını ve stratejik yatırımları özellikle destekleyeceklerini söyledi. Böylece, ithal etmek zorunda kalınan malların Türkiye'de üretimini teşvik etmiş olacaklarını da belirtti. Bu kapsamda yatırım yapılacak yere yatırımcının karar vereceğini söyleyen Erdoğan, bu çerçevede hangi ilde yapılırsa yapılsın stratejik yatırımların aynı desteklerle ve aynı koşullar altında destekleneceğini açıkladı.
Yeni teşvik sistemiyle, stratejik yatırımlara sağlanacak destekleri açıklayan Başbakan Erdoğan, destekleri şöyle sıraladı: "Yatırım malı ithal makine ve teçhizat için gümrük vergisi muafiyeti. Makine ve teçhizat için ayrıca KDV istisnası. Yatırımın tamamlanmasını müteakiben 7 yıl süre ile sigorta primi işveren hissesi desteği. Yapılan yatırım tutarın yüzde 50'sine tekabül eden miktarda vergi indirimi imkanı. Yatımcıların kullanacakları yatırım kredileri için 50 milyon TL'ye ulaşan faiz desteği. Yatırım yeri tahsisi. Asgari 500 milyon TL tutarındaki yatırımların bina, inşaat harcamaları için KDV iadesi bu çerçevede ilk defa uygulamaya koyacağımız KDV iadesi desteği ile yatırımcıların yatırım yönündeki finansman yükünü hafifletmiş olacağız."
'Stratejik yatırımlar 6. bölgede yapılırsa...'
Stratejik yatırımların 6. bölgede yapılacak olması durumunda diğer desteklere ilave olarak işçilerin asgari ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisi stopajı desteğinin de kendilerine sağlanacağını belirten Erdoğan, stratejik yatırımların teşviki ile ithalat bağımlılığı bulunan ürünlerin Türkiye'de üretilmesini, cari açığında buna bağlı olarak azaltılmasını hedeflediklerini belirtti. Erdoğan, hem yerli yatırımcının, hem uluslararası yatırımcının bu cazip teşviklerden yararlanacağına ve bu fırsatı en iyi şekilde değerlendireceğine inandığını söyledi.
'Lokomotif sektörler desteklenecek'
Yeni teşvik sisteminde bazı lokomotif sektörleri de destekleyeceklerine dikkat çeken Erdoğan, bu çerçevede belirli büyüklükteki savunma, havacılık ve uzay alanındaki yatırımlarla otomotiv, uzay veya savunma sanayine yönelik test merkezleri ve rüzgar tüneli yatırımlarının yatırım yerine bakılmaksızın 5. bölge desteklerinden yararlanması imkanı getirildiğini açıkladı. Özellikle eczacılık ürünleri olan bio-teknolojik ve onkolojik ilaçlarla kan ürünleri üretimine yönelik yatırımların yatırım yeri dikkate alınmaksızın aynı şekilde 5. bölge desteklerinden yararlanması sağlandı.
Yeni teşvik sisteminde eğitim yatırımlarını da öncellikli olarak desteklediklerini belirten Erdoğan, özel sektör tarafından gerçekleştirilecek olan ilk, orta ve lise eğitim yatırımlarının hangi ilde yapılırsa yapılsın bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında 5. bölge desteklerinden yararlanacağını açıkladı. Demir yolu ve deniz yolu ile yük ve yolcu taşımacılığına yönelik yatırımlar, madencilik yatırımları, kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgelerinde yapılacak turizm yatırımları da aynı şekilde nerede olursa olsun 5. bölge desteklerinden yararlanacak.
'İller sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyine göre 6 ayrı bölgede sınıflandırıldı'
Yeni sistemle 2009 yılından beri uygulanan bölgesel teşvik uygulamasının etkinliğini artırmayı hedeflediklerini ifade eden Erdoğan, Türkiye genelinde yatırım hafzalarının oluşturulmasını, sektörler arasında işbirliği ve kümelenmenin teşvik edilmesini sağlayacak araştırma geliştirme projelerinin de katkısıyla üretim ve ihracatın artacağına inandıklarını söyledi. Bu kapsamda öncelikle bölgesel teşvik uygulamasına esas teşkil eden bölgesel haritayı yeniden ele aldıklarını söyleyen Başbakan, Kalkınma Bakanlığı'nın illerin ve bölgelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sırasını araştırma çalışmasını yenilediğini belirtti. Böylece illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyine göre 6 ayrı bölgede sınıflandırdıklarını söyledi. Bu yeni teşvik uygulamasında bölgesel sistem yerine il bazlı bölgesel teşvik sistemine geçildiğini açıkladı.
'İllerin bölgesel dağılımındaki yeri TÜİK'in çalışmaları sonucunda değişebilecek'
Başbakan Erdoğan, illerin bölgesel dağılımdaki yerlerinin daha sonra TÜİK'in periyodik çalışmaları sonucunda elde edilecek veriler çerçevesinde gözden geçirilebileceğini ve bir değişim varsa, illerin listedeki yerinin de ona göre değişebileceğini açıkladı. Erdoğan, "Bu sabit değildir, değişkendir. Sınıf atlayacaktır, belki düşecektir" dedi.
'Yatırım OSB'de yapılıyorsa yatırımcı bir alt bölgedeki teşviklerden yararlanacak'
OSB'de yapılan yatırımların, aynı sektörde faaliyet gösteren en az 5 yatırımcının bir araya gelerek yapması halinde ve AR-GE projeleri neticesinde geliştirilen ürünün üretimine yönelik bir yatırım yapılması halinde o zaman yatırımcının bir alt bölgede uygulanan oran ve sürelerden yararlanacağını açıklayan Erdoğan, bu sistemi örnekle açıkladı. Başbakan Erdoğan, "Örneğin, Çorum 4. bölgede bulunuyor. Eğer yatırımcı Çorum'da OSB'de yatırım yaparsa 4. bölgenin değil, 5. bölgenin imkanlarından yararlanacak. Yeni sistemde az gelişmiş illere, yani 6. bölgedeki illere yapılacak yatırımları daha avantajlı şekilde de destekleyeceğiz. Bu illerimizde asgari sabit yatırım tutarının üzerinde gerçekleştirilecek yatırımlar sektör ayrımı yapılmaksızın bölgesel desteklerden yararlanacaklar. Bu illerde yatırım yapacak olanların ödemeleri gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden tutarı 10 yıl süre ile yatırımların OSB'lerde yapılması halinde ise 12 süreyle devlet tarafından karşılanacak. Ayrıca bu illerde gerçekleşecek yatırımlarda istihdam edilen işçilerin asgari ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisi stopajına 10 yıl süre ile terkin imkanı getiriyoruz. Vergi indirimi desteğini de bu bölgede diğer bölgelere nazaran daha yüksek oranlarda uyguluyoruz" dedi.
6. bölgede yatırım yapacak firmaların yatırımlarının yüzde 50'sine OSB'lerde yapılacak yatırımlar için ise yüzde 55'ine tekabül eden tutar kadar vergi ödeme yükümlülüğünden muaf tutulacaklarını açıklayan Erdoğan, yine bu bölgelerde gerçekleştirilecek yatırımlar için öngörülen faiz desteği tavanlarını yükselttiklerini belirtti. Erdoğan, böylece bu bölgedeki yatırımlara finansman desteğini de sağlamış olacaklarını söyledi.
'31 Aralık 2013'e kadar başlanacak yatırımlarda sigorta prim desteği'
Yeni teşvik sisteminde mevcut destek unsurlarında ve uygulamalarda etkinliği artırıcı bazı değişiklikler de yaptıklarını söyleyen Erdoğan, sigorta primi işveren hissesinin destek sürelerini bölgeler itibariyle yeniden belirlediklerini, ayrıca bu destekten yararlanabilecek azami destek tavanlarını yükselttiklerini ifade etti. Erdoğan, "Örneğin 6. bölgede 31 Aralık 2013 tarihine kadar başlanacak yatırımlarda sigorta primi desteği 10 yıl süre ile uygulanacak. Bu tarihten sonra başlanacak yatırımlarda ise 7 yıl süreyle bu uygulanacak" dedi. Kurumlar veya Gelir Vergisi indirim oranlarıyla yatırıma katkı oranlarını bölgeler itibariyle yeniden belirlediklerini ve artırdıklarını söyleyen Erdoğan, artırılan bu oranların 2013 yılı sonuna kadar başlayan yatırımlar için geçerli olacağını açıkladı.
Yatırımcı vergi indirimi desteği
Yatırımcının vergi indirimi desteğini, yatırım döneminde tüm faaliyetlerinden elde ettiği kazançlarına da uygulayabileceğini belirten Başbakan Erdoğan, "Örneğin Kocaeli'nde yatırımı olan yatırımcı, gidip Muş'a da yatırım yaparsa, yatırıma katkı oranının yüzde 80'ini Kocaeli'nden elde ettiği kazancın vergisinden düşebilecek. Yeni düzenleme, değişen oranlarda uygulanacak. Birinci bölge haricindeki tüm bölgeleri kapsayacaktır" diye konuştu.
'Faiz desteğinin azami destek tutarlarını artırdık'
Başbakan Erdoğan, 3, 4, 5 ve 6. bölgelerde uygulanacak faiz desteğinin azami destek tutarlarını da artırdıklarını söyledi. Erdoğan, "Örneğin 5. bölgede yatırım yapan bir yatırımcının alacağı Türk lirası kredi için 5 puan, döviz kredisi için 2 puan faizi devlet tarafından ödenecek. Azami faiz destek tutarlarını da 500 bin TL ile 900 bin TL arasındaki rakamlara kadar yükselttik. Sadece 6. bölgede düzenlenecek teşvik belgeleri kapsamındaki yatırımlarla sağlanan istihdam için asgari ücret üzerinden hesaplanacak gelir vergisi stopajı 10 yıl boyunca terkin edilecek. Bunların yanında tersanelerin gemi inşa yatırımları kapsamında ödenmesi gereken sigorta primi; işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmı yine devlet tarafından ödenecektir" şeklinde konuştu.
'Yeni teşvik sistemi Türkiye genelinde yatırımı daha da özendirecek'
Yeni teşvik sistemi 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere uygulamaya konulacağını bildiren Başbakan Erdoğan, yeni teşvik sisteminin Türkiye genelinde yatırımı daha da özendireceğini vurguladı. Yeni sistemin üretim, istihdam ve ihracat noktasında Türkiye'ye oldukça farklı boyuta taşıyacağını dile getiren Erdoğan şu açıklamalarda bulundu: "Önceki teşvik uygulamalarında olduğu gibi, bu teşvik uygulamasında da inşallah hedefleri tutturacağız. Bütün bunların ötesinde, bölgeler ve iller arasındaki gelişmişlik farklarını daha da indireceğiz. Yani batı ve doğu arasındaki farklılık, kuzey ve güney arasındaki farklılık atılan bu adımlarla çok daha farklı noktada giderilmiş olacak. Böylece 780 bin kilometrekaresinde bu vatan toprakları inşallah insanımıza aynı güveni verecektir."
'Terör örgütü acımasız olarak bölgesine, bölge insanına ihanet ediyor'
İllerin sosyo-ekonomik durumunu gösteren Türkiye haritasında Doğu ve Güneydoğu illerinin geri kalmışlığına işaret eden Başbakan Erdoğan, "Elbette burada 10 yılların ihmali var. Elbette burada devletin, hükümetlerin, kurumların, sivil toplumun, sanayicinin, yatırımcının ihmali var. Özellikle son 9.5 yıl boyunca, bu durumun değişmesinin önündeki en önemli engelinde terör ve terör örgütü olduğunu ifade etmek durumundayım. Özellikle bu bölgede terör tehdidi olmamış olsa, inanıyorum ki bu bölge süratle sıçrayacaktır. Süratle kendisine yakın bölgelerdeki ekonomik gelişmeyi o da yakalayacaktır. Ama terör örgütü acımasız olarak, bölgesine, bölge insanına ihanet etmektedir. Bölgeye yatırım gelmemesi, bölgede yatırım yapılmaması, dolayısıyla bölgenin sorunlarının çözülmemesi için terör örgütü elinden geleni yapıyor" diye konuştu.
'Ülkenin bir tarafı yoksulluk içindeyken, diğer tarafı kalkınamaz'
"Biz hükümet olarak tüm bu engelleri ve engellemeleri aşıyoruz. Aşacağız" diyen Başbakan Erdoğan, okullarla, en modern hastanelerle, yollarla, köprülerle, havaalanlarıyla büyük projelerle bölgenin çehresini hızla değiştirdiklerini vurguladı. Bu değişimin sadece hükümetin, sadece devletin girişimleriyle nihai başarıya ulaşamayacağına dikkat çeken Erdoğan açıklamalarını şöyle sürdürdü: "Özel sektörün mutlaka ve mutlaka bölgeye girmesi, fedakarlıkta bulunması, hem bölgenin imkanlarından yararlanması, hem de bölgeye katkı sağlanması gerekiyor. Özellikle bölge insanının bölge girişimcilerinin bölgede yatırım yapmalarını çok çok önemsiyorum. Kendi bölgelerine, kendi memleketlerine, kendi ana yurtlarına, baba ocaklarına yatırım yapmalarını tekrar hatırlatıyorum. Zira ülkenin bir tarafı yoksulluk içerisindeyken diğer tarafı kalkınamaz. Bir yanda sorun varken, diğer yanda huzur sağlanamaz. Şu anda biz Hakkari Yüksekova'ya havaalanı yapıyoruz. Iğdır'a havaalanı yapıyoruz. Aynı şekilde Şırnak'a da havaalanı yapıyoruz. Niçin? Buraların da standartlarını da yükseltelim diye. Üniversitelerimiz, okullarımız aynı şekilde. Dolayısıyla bizim farklılıkları bir an önce ortadan kaldırmamız gerekiyor. Doğuyu ve güneydoğuyu ayağa kaldırırken, ülkenin diğer bölgelerini de rahatlatmamız gerekiyor. Teşvik sisteminin yatırımcıları, uluslararası yatırımcıları bölgeye daha fazla çekeceğine inanıyorum. Tüm Türkiye değişirken, bu bölgenin daha hızlı değişip, farkı kapatacağına gönülden inanıyorum."
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın açıkladığı yeni teşvik sisteminin detayları ise şöyle:
4 ana temele oturuyor
Yeni teşvik sistemi 4 ana temele oturuyor. Genel teşvik uygulamaları kapsamında KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyeti getiriliyor. Bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği, yatırım yeri tahsisi ve faiz desteği öngörülüyor. Yeni teşvik sisteminin 3. ayağını büyük ölçekli yatırımların teşviki oluşturuyor. Bu çerçevede KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği, yatırım yeri tahsisi öngörülüyor. Sistemin 4. temel ayağını ise stratejik yatırımların teşviki oluşturuyor. Stratejik yatırımlara bölge ayrımı yapılmaksızın KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, 7 yıl süreyle Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği (6. bölgede ise 10 yıl), yatırıma katkı oranı yüzde 50 olmak üzere yüzde 90 vergi indirimi, faiz desteği (sabit yatırım tutarının yüzde 5'ini aşmamak kaydıyla azami 50 milyon TL olacak), yatırım yeri tahsisi, 500 milyon TL ve üzeri yatırımlar için bina inşaat harcamalarına KDV iadesi, gelir Vergisi Stopajı Desteği (sadece 6. Bölgedeki yatırımlar için 10 yıl olarak) uygulanacak.
Cari açığın azaltılması hedefleniyor
Yeni teşvik paketinin hedefleri arasında cari açığın azaltılması amacıyla ithalat bağımlılığı yüksek olan ara malı ve ürünlerin üretiminin artırılması ilk başta yer alıyor. En az gelişmiş bölgelere sağlanan yatırım desteklerinin artırılması, bölgesel gelişmişlik farklılıklarının giderilmesi, destek unsurlarının etkinliğinin artırılması, kümelenme faaliyetlerinin desteklenmesi, teknolojik dönüşümü sağlayacak yüksek ve orta-yüksek teknoloji içeren yatırımların desteklenmesi yeni sistemin temel hedefleri arasında bulunuyor.
Stratejik yatırımların teşviki
Stratejik yatırımların teşviki çerçevesinde, Ekonomi Bakanlığı tarafından çalışılan Girdi Tedarik Stratejisi (GİTES) çerçevesinde, cari açığın azaltılması amacıyla ithalat bağımlılığı yüksek ara malları ve ürünlerin üretimine yönelik, uluslararası rekabet gücünü artırma potansiyeline sahip AR-GE içeriği yüksek, yüksek teknolojili ve yüksek katma değerli stratejik önemi haiz yatırımları teşvik ediliyor.
Yeni teşvik sistemi 6 bölgeden oluşuyor
Yeni teşvik sistemi 6 bölgeden oluşuyor. 1. Bölge, Ankara, Antalya, Bursa, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Kocaeli ve Muğla'dan oluşuyor. 2. Bölge'de Adana, Aydın, Bolu, Çanakkale, Denizli, Edirne, Isparta, Kayseri, Kırklareli, Konya, Sakarya, Tekirdağ ve Yalova bulunurken, 3. Bölge Balıkesir, Bilecik, Burdur, Gaziantep, Karabük, Karaman, Manisa, Mersin, Samsun, Trabzon, Uşak, Zonguldak'tan meydana geliyor. 4. bölgede yer alan iller Afyonkarahisar, Amasya, Artvin, Bartın, Çorum, Düzce, Elazığ, Erzincan, Hatay, Kastamonu, Kırıkkale, Kırşehir, Kütahya, Malatya, Nevşehir, Rize ve Sivas olurken, 5. Bölge'de Adıyaman, Aksaray, Bayburt, Çankırı, Erzurum, Giresun, Gümüşhane, Kahramanmaraş, Kilis, Niğde, Ordu, Osmaniye, Sinop, Tokat, Tunceli ve Yozgat bulunuyor. 6. Bölgede ise Ağrı, Ardahan, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Hakkari, Iğdır, Kars, Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak ve Van yer aldı.
Bölgenin bir alt bölgesine sağlanan destekler verilecek
Yeni teşvik sistemi çerçevesinde OSB'lerde yapılacak yatırımlar, aynı sektörde faaliyet gösteren firmaların birlikte gerçekleştireceği ve faaliyet gösterilen yatırım konusuna dikey veya yatay entegrasyon sağlayacak yatırım konuları, yatırımın bulunduğu bölgenin bir alt bölgesine sağlanan destek unsurları ile desteklenecek. Ayrıca yatırımın bulunduğu bölgenin bir alt bölgesine sağlanan destek unsurlarıyla teşvik edilecek yatırım konuları arasında Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından desteklenen Ar-Ge projeleri neticesinde geliştirilen ürünün üretimine yönelik yatırımlar da yer alacak.
Yatırımlar, sektör ayrımı yapılmadan bölgesel desteklerden yararlanacak
6. bölge illerinde asgari sabit yatırım tutarının üzerinde gerçekleştirilecek yatırımlar, sektör ayrımı yapılmaksızın bölgesel desteklerden yararlandırılacak. Bu çerçevede, söz konusu bölgede yatırım yapacak yatırımcıların, tüm destek unsurlarından azami miktarda yararlanmaları temin edilecek.
Bölgede yapılacak yatırımlar ile sağlanan istihdam kapsamında ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden tutarı 10 yıl, yatırımların organize sanayi bölgelerinde yapılması halinde ise 12 yıl süreyle devlet tarafından karşılanacak. Sadece 6. bölgede uygulanmak üzere, işçilerin asgari ücreti üzerinden hesaplanan gelir vergisi stopajı, 10 yıl süreyle terkin edilecek.
Sigorta primi işveren hissesi desteği
Sigorta primi işveren hissesi desteği bölgelere göre ve yatırımın başlangıç tarihine göre değişiklik gösterecek. Sigorta primi işveren hissesi desteği 31 Aralık 2013'e kadar 1. bölgede yapılacak yatırımlarda 2 yıl, 2. bölgede yapılacak yatırımlarda 3 yıl olarak uygulanacak. 3. bölgede 31 Aralık 2013'e kadar yapılacak yatırımlarda 5 yıl, 1 Ocak 2014 tarihinden sonra başlanılan yatırımlarda 3 yıl sigorta primi işveren hissesi desteği uygulanırken, 4. bölgede 2013 sonuna kadar yapılacak yatırımlar için 6 yıl, 1 Ocak 2014 sonrası başlanılacak yatırımlar için 5 yıl destek verilecek. 2013 sonuna kadar 5. bölgede uygulanacak yatırımlarda 7 yıl, 6. bölgelerde 10 yıl sigorta prim desteği verilirken, 1 Ocak 2014 sonrasında başlanacak 5. bölge yatırımlarda süre 6 yıl, 6. bölge yatırımlarında ise 7 yıl olacak.
/**
Yeni teşvik sistemiyle uygulanacak işveren hissesi desteği:
31.12.2013 tarihine 01.01.2014 tarihinden
kadar başlanılan sonra başlanılan
Bölgeler yatırımlar yatırımlar
1 2 yıl -
2 3 yıl -
3 5 yıl 3 yıl
4 6 yıl 5 yıl
5 7 yıl 6 yıl
6 10 yıl 7 yıl
**/
Yatırıma katkı oranları bölgelere göre değişecek
Yeni teşvik sistemi çerçevesinde verilecek yatırım katkı oranları da bölgelere göre değişecek. 31 Aralık 2013 tarihine kadar başlanılan bölgesel yatırımlar için 1. bölgede yatırıma katkı oranı yüzde 15, 2. bölgede yüzde 20, 3. bölgede yüzde 25, 4. bölgede yüzde 30, 5. bölgede yüzde 40, 6. bölgede yüzde 50 olacak. 1 Ocak 2014 sonrasında başlanılacak bölgesel yatırımlar için uygulanacak yatırıma katkı oranı 1, 2, 3, 4, 5 ve 6. bölgelerde sırasıyla yüzde 10, yüzde 15, yüzde 20, yüzde 25, yüzde 30, yüzde 35 olacak.
2013 yılı sonuna kadar başlanılan büyük ölçekli yatırımlardan 1. bölgede olanların yatırıma katkı oranı yüzde 25 olacak. 2. bölgede yatırıma katkı oranı yüzde 30, 3. bölgede yüzde 35, 4. bölgede yüzde 40, 5. bölgede yüzde 50, 6. bölgede yüzde 60 olarak uygulanacak. Ocak 2014 sonrasında başlanılacak büyük ölçekli yatırımlar için uygulanacak yatırıma katkı oranı 1, 2, 3, 4, 5 ve 6. Bölgelerde sırasıyla yüzde 20, yüzde 25, yüzde 30, yüzde 35, yüzde 40, yüzde 45 olacak.
/**
Yatırıma katkı oranlarının bölgelere göre değişimi:
Yatırıma katkı oranı (%)
Bölgesel Teşvik Uygulamaları Büyük Ölçekli Yatırımların Teşviki
31.12.2013 tarihine 01.01.2014 31.12.2013 tarihine 01.01.2014
kadar başlanılan tarihinden sonra kadar başlatılan tarihinden sonra
Bölgeler yatırımlar baş. yatırım yatırımlar başlatılan yatırımlar
1 15 10 25 20
2 20 15 30 25
3 25 20 35 30
4 30 25 40 35
5 40 30 50 40
6 50 35 60 45**/
Vergi indirimi desteği
Yeni teşvik sisteminde vergi indirimi desteği, münhasıran teşvik belgesine konu yatırımdan elde edilecek kazançlara uygulanmakla birlikte, 2, 3, 4, 5 ve 6. bölgelerde yatırım yapan firmalar için, yatırıma katkı oranının belirli yüzdesine ulaşıncaya kadar yatırım döneminde tüm faaliyetlerinden elde ettiği kazançlara da uygulanabilecek.
Faiz desteği
Yeni teşvik sisteminde TL cinsi veya döviz cinsi kredilere verilecek faiz destekleri bölgelere göre değişiklik arz edecek. Buna göre 1 ve 2. bölgelerde alınan kredilere faiz desteği uygulanmayacak. 3. bölgede TL cinsi kredilerde 3 puan, döviz cinsi kredilerde bir puan faiz desteği verilecek, azami destek tutarı ise 500 bin TL olacak.
4. bölgede TL cinsi kredilere 4 puan, döviz cinsi kredilere 1 puan faiz desteği verilirken, azami destek tutarı 600 bin TL olarak uygulanacak.
5. bölgede azami 700 bin TL'ye kadar olan TL cinsi kredilerde 5 puan, döviz cinsi kredilerde 2 puan, 6. bölgede azami 900 bin TL'ye kadar olan TL cinsi kredilerde 7 puan, döviz cinsi kredilerde 2 puan destek verilecek.
/**
Yeni teşvik sisteminde TL cinsi veya döviz cinsi kredilere verilecek faiz destekleri:
Destek Oranı Azami Destek Tutarı
Bölgeler TL Cinsi Kredi Döviz Cinsi Kredi (Bin TL)
1 - - -
2 - - -
3 3 Puan 1 Puan 500
4 4 Puan 1 Puan 600
5 5 Puan 2 Puan 700
6 7 Puan 2 Puan 900
**/
Gelir vergisi stopajı desteği
Yeni teşvik sistemi çerçevesinde 6. bölgede düzenlenecek teşvik belgeleri kapsamındaki yatırımlarla sağlanan istihdam için asgari ücret üzerinden hesaplanacak gelir vergisi stopajı 10 yıl süreyle terkin edilecek.
Tersanelerin gemi inşa yatırımları da kapsam altında
Tersanelerin gemi inşa yatırımları kapsamında istihdam edilen işçiler için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmı, devlet tarafından karşılanacak.
'2013'e kadar sürecek'
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, iş dünyasının merakla beklediği yeni teşvik sistemini Başbakanlık Yeni Bina'da açıkladıktan sonra habercilerin sorularını yanıtladı. Başbakan Erdoğan, teşvik sisteminin yıllık maliyeti ile ilgili sorulan bir soruya, burada yapılacak olan müracaat ve yatırımı kestirmenin mümkün olmadığını, bunun ucunun açık olduğunu söyleyerek yanıt verdi. Bu sistemin 2013 sonuna kadar olan bir proje olduğunu ve bununla ilgili adın da zaten 'yeni teşvik paketi' olduğuna dikkat çeken Erdoğan, "Yeni teşvik paketinin getireceği şeyler özellikle bu noktada cari açığı gidermeye yönelik olacağı için bizim burada herhangi bir 'acaba ne kadar olur, olursa durdururuz'. Bunu zaten belirlemek mümkün olmadığı için biz açıklanan bu çerçevede desteği sürdüreceğiz. Sürdürmeye devam edeceğiz. Nereye kadar 2013'e kadar. Burada zaten herhangi bir şeyi belirlememize gerek yok. Bunu farklı bir şey olarak da ifade edeyim; Bu bir gücünde bir ibaresidir. Bunu bir kampanyaya dönüştürerek böyle bir süreci başlatmış oluyoruz" dedi.
'Enerjiye yönelik yatırım yok'
Enerji yatırımlarına ilişkin bir soruya da Erdoğan, "Bir diğer konu stratejik yatırımlarda kullanılan enerji üzerinde, biz o desteği vereceğiz. Bizim daha önceki teşviklerde enerjiye yönelik desteğimiz olmamıştır. Ama burada stratejik yatırıma, orada kullanılan enerji ne ise yatırımda kullanılan enerji ne ise orada desteği vermiş olacağız. Yoksa kalkıpta enerjinin kendisine verilmiş bir yatırıma destek vermeyeceğiz" yanıtını verdi.
'Hiçbir il için özel kriterimiz olmadı'
Tunceli'nin niçin 5. bölgede yer aldığının sorulması üzerine Başbakan Erdoğan, "Tunceli TÜİK'in gelişmişlik sırasına göre 'dışında mı bırakıldı, burada yok mu' ifadesi var. Hiçbir il için bizim özel bir kriterimiz olmamıştır. Tamamıyla bunlar 61 farklı kriter üzerinden illerin sıralaması yapılmıştır. Bu TÜİK'in elindeki 61 ayrı kritere göre yapılmıştır. Bu kriterler ne getiriyorsa illerin sıralaması yapılmış. Bölgeler buna göre belirlenmiş. Tunceli de 5. bölgede yerini almıştır. Hiçbir il için böyle bir özel yöntem kullanmadığımız ötesinde sadece ekonomik değildir bu belirlemedeki kriterler. Burada sosyal göstergelerde önemli rol oynamıştır. 5'inci bölgede de 6'ıncı bölge gibi yüksek oranda bana göre teşvik alacak bir bölgedir. Ben doğrusu buraları gezen gören biri olarak buna böyle bakıyorum" şeklinde cevap verdi.
'Yatırım büyüklüğü 50 milyon lirayı aşmalı'
Yatırım büyüklüğü ile ilgili bir soruya Başbakan Erdoğan, yatırım büyüklüğünün en az 50 milyon TL'yi aşması gerektiğini belirterek, "Yüzde 40 KDV üretecek tesis. Bu stratejik yatırımlara yönelik bir adım. Bunu bu şekilde bilmemiz gerekiyor. Bize bunu getirmesi lazım. Yüzde 40 KDV'yi sağlayacak bir şey olacak ki buna göre de bütün destekleri alma hakkına sahip olsun" dedi.
'Boksa gidildiği zaman yumruk sayılmaz'
Enerji maliyetlerindeki artışın göz önünde bulundurulup bulundurulmadığını sorulması üzerine ise Erdoğan şöyle yanıt verdi: "Bu bir yatırım teşviki. Yatırım teşviki olduğu için de bizler bunun maliyet hesaplarını geldikçe yapılan yatırımlarla birlikte Türkiye'nin kalkınmasında. yani 'boksa gidildiği zaman yumruk sayılmaz' diye bizim atalarımızın sözü var. Burada kavganın içine girdiğimiz zaman orada yumruğun sayısı belli olmaz. Biz burada neticeyi alacağız. Neticeyi alacağımız için burada büyük yatırımların Türkiye'ye gelmesi yatırımlar noktasında ucu açık projelerdir. Ucu açık projelerde de bu neticeyi alacağız ve önemli olan bizim cari açığımızı en aza indirmek olduğu içinde buradan stratejik yatırımlarda biz ne yapıyoruz enerjiye desteği veriyoruz. Buna böyle bakacağız böyle bileceğiz."
'6'ıncı bölgeye yönelik verilen teşvikler ortada'
Bir gazetecinin 6'ıncı bölgeye yönelik yapılacakları sorması üzerine Erdoğan, 6'ıncı bölgeye yönelik verilen teşviklerin ortada olduğunu vurguladı. Erdoğan, hükümetin oradaki yatırımları teşvik edici alt yapı yatırımlarının da hızla sürdüğünü kaydetti.
'Kampanya tanıtımları yurt içi ve yurt dışında sürdürülecek'
Teşvik sisteminin tanıtımıyla ilgili yöneltilen bir soruya ise Başbakan, "Bütün bu tanıtım toplantıları nelerdir diye sorulduğunda, bütün Türkiye'deki şu anda 6 bölge iller bazında gerek hükümet olarak gerek süreci bir takvim çerçevesinde yürütecekler. Burada bütün STK'larla bu çalışma yürütülecek. TOBB diğer ticaret odaları, sanayi odaları ile birlikte bu çalışmaları sürdüreceğiz. Şahsıma bağlı yatırım destek ajansı aynı şekilde gerek içeride gerek dışarıda bu çalışmaları sürdürecek. Ve yurt dışında ticaret ataşeleri vasıtasıyla bu çalışmalar yoğun bir şekilde sürdürülecek. Bu kampanya yurt içi ve yurt dışı olmak üzere sürdürülecektir" ifadelerini kullandı.
Tarım ve hayvanclığa yönelik yatırım tesisi kurulması da teşvik kapsamında
Tarım ve hayvancılık alanlarında üretime yönelik yatırım tesisleri kurulması halinde teşvik kapsamında destek verileceğini belirten Başbakan Erdoğan, ayrıca Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının hayvancılık konusunda entegre projelerinin en yüksek oran ve sürelerle verildiğini kaydetti. Başbakan Erdoğan, "Tarımsal sanayi yatırımları da aynı şekilde teşvik edilecek ama şu anda bizim Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının verdiği ayrıca destekler var. Bunlar şu anda devam ediyor. 7 milyar 600 milyon TL karşılıksız olarak verilmiş destek var. Ayrıca 1 milyar TL faiz desteği var" diye konuştu.
'Eğitime verilen teşviklerle eksiklerimizi kapatacağız'
Eğitim sisteminde verilecek teşviklerle ilgili bir soruya Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, "Bizim devlet olarak çok acil bir süreç içerisinde yapamayacağımız yatırım gidermenin projeleridir. Şu anda biz diyelim ki 1 yıl içerisinde belli bir miktarda ilkokul ortaokul yapılacaksa, hele hele 4+4+4 ile böyle bir adım atılacaksa şimdi burada böyle bir teşviki yapmak suretiyle girişimci bu tür okulları yaptığı andan itibaren bizim onlara vereceğimiz teşviklerle bizim böyle bir ciddi açığımız... biliyorsunuz bizim bir numaralı hedefimiz eğitimdir. Bu açığımızı kapama imkanı bulacağız. Biz burada yatırımın kendisi üzerinde bizzat bulunmayacak yatırımcıya bu yatırımı yapma fırsatını vereceğiz. Bu adımı atma fırsatı vereceğiz. Bu şu anda bir devrimdir. İlk defa böyle bir uygulama Türkiye Cumhuriyeti tarihinde yapılıyor olacak. Bu bakımdan bunu çok önemsiyoruz. Eğer burada fazlalık söz konusu olursa zaten dediğim gibi 2013 bu işin sonudur. Bunlar belli aralıklarla kesilebilir veya uzatabilir. Bu noktada elimizi kolumuzu bağlayan herhangi bir şey yok" ifadelerini kullandı.
'Stratejik yatırımlarda başarılı olunması cari açığı aşağıya çekecek'
Başbakan Erdoğan, bir gazetecinin stratejik yatırımların hangi ilde yapılırsa yapılsın aynı teşvikin verilmesinin anımsatılması üzerine, "stratejik yatırım bizim cari açıktaki en etkin minimize edecek politikayı oluşturuyor. Biz burada başarılı olmamız gerekiyor ki cari açığı aşağıya çekelim. Örneğin geldi ben Kocaeli'nde, İstanbul'da yapmak istiyorum dedi. Yeter ki buyursun gelsin yapsın. Ama bir stratejik yatırımı yapsın. Böyle bir yatırıma biz destek veririz niye çünkü buna biz o desteği verirken öbür taraftan cari açıkta avantaj sağlayacağız" dedi.
'6'ıncı bölgede yatırım yapan SSK işveren payından kurtuluyor'
Başbakan Erdoğan, 6'ıncı bölgede yatırım yapanın SSK işveren payından, SSK işçi payından ve gelir vergisi stopajından kurtulduğuna dikkat çekerek, "Asgari ücretle toplam maliyeti işgücünü satın almış oluyor. Artıları devlet bizzat üstlenmiş oluyor. İşverene de sadece asgari ücret kalıyor" dedi. Başbakan Erdoğan stratejik yatırımın 6'ıncı bölgede olması durumunda daha fazla süreli destek alınacağını kaydetti.
