Kırım’ın Rusya’ya katılması ve Ukrayna’da yaşanan gelişmeler üzerine ABD, dev boyutlu savaş gemilerini Karadeniz’e yığmaya başladı. ABD gemileri Romanya açıklarında demirliyor. Rusya, ABD’nin bölgedeki askeri yığınağını kendisine yönelik tehdit olarak görülüyor.
Ukrayna’ya bağlı Kırım Özerk Bölgesi’nin referandumla Rusya’ya bağlanması, Ukrayna’nın doğusundaki Donetsk başta olmak üzere bazı bölgelerin Rusya’ya bağlanmak istemesi üzerine ABD, donanmasının gözde savaş gemilerini Karadeniz’e göndermeye başladı. ABD, adeta Karadeniz’i boş bırakmıyor. Şu anda Karadeniz’de kaç ABD savaş gemisi olduğu resmen açıklanmadı. Ancak Şubat ayından bu yana ABD savaş gemileri Karadeniz’e geçiyor. Şubatta Akdeniz’deki 6’ıncı filosunun amiral (emir komuta) gemisi ‘Mount Whitney’ ile destroyer ‘Ramage’ Doğu Karadeniz’e geçmiş ve Trabzon ile Soçi arasına konuşlanmıştı. US Rammage, ABD Donanması’nın en önemli roket kruvazörlerinden biri olarak biliniyor. Her iki gemi de geri döndü. Benzer şekilde Karadeniz’e geçen USS Truxtun adlı geminin de geri döndüğü ifade ediliyor. Amerikalılar, USS Truxtun’un geliş amacının Bulgaristan’la ‘çok önceden planlanmış bir tatbikat’ olduğunu savundu.
Ukrayna’ya destek için gönderiliyor
ABD Donanmasına ait bir savaş gemisi daha dün Çanakkale Boğazı’ndan geçerek Karadeniz’e doğru yol almaya başladı. Ege Denizi’nden gelen ve Marmara Denizi’ne ilerleyen FFG-50 borda numaralı, 138 metre uzunluğundaki ‘USS Taylor’ adlı askeri geminin boğazdan geçişine, Sahil Güvenlik Grup Komutanlığına bağlı ekipler botlarla eşlik etti. USS Taylor, Mart ayında da Karadeniz’e geçmiş ve 21 gün burada kalmıştı. 10 Nisan’da da ABD Donanmasına ait 75 borda numaralı ‘USS Donald Cook’ adlı askeri gemi, İstanbul Boğazı’ndan geçerek Karadeniz’e çıkmıştı. 154 metre boyundaki gemiye Sahil Güvenlik Komutanlığı ekipleri botlarla eşlik etmişti. ‘USS Donald Cook’ adlı geminin de gideceği liman hakkında bilgi verilmemişti. Yıl başından buyana Karadeniz’e giren diğer Amerikan savaş gemilerinden farklı olarak USS Donald Cook destroyerinin bölgede direkt olarak Ukrayna’daki gelişmelere bağlı olarak varlık göstereceği bizzat ABD tarafından açıklanmıştı. ABD Deniz Kuvvetleri Komutanlığı tarafından yapılan açıklamada aynen şöyle denildi: “USS Donald Cook destroyerini Karadeniz’e göndermemizin nedeni, bölgedeki NATO üyesi müttefikimiz ülkeleri rahatlatmak. Savaş gemisi Karadeniz sularında bulunacağı süre zarfında ittifakımızın ortak hedef ve amaçlarına ulaşması için deniz tatbikatlarına katılacak”. USS Donald Cook, Amerikan donanmasında ‘Aegis’ füze kalkanı sistemiyle donatılmış dört savaş gemisinden biri. Destroyerin üzerinde ayrıca vurucu güç sınıfına giren Tomahawk türü hedef kontrollü taktik füzeler de bulunuyor.
Rusya tehdit olarak görüyor
‘USS Donald Cook’ adlı askeri geminin Karadeniz’e açılmasının ardından bir Rus savaş uçağının söz konusu savaş gemisini 90 dakika taciz ettiği ileri sürülmüştü. Amerikalı bir askeri yetkili, Rus savaş uçağının USS Donald Cook destroyerine 900 metre mesafede, deniz seviyesinden 150 metre yükseklikte uçuş yaptığını bildirmişti. Bunun üzerine ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) Sözcüsü Steve Warren, “Rusya’nın bu provokatif ve profesyonellikle bağdaşmayan eylemi, uluslararası protokoller ve ordularımız arasındaki profesyonel etkileşime dair geçmişteki anlaşmalara aykırı” açıklamasını yapmıştı. Kırım’ın Rusya’ya katılmasının ardından Karadeniz’e açılan Amerikan savaş gemilerinin Romanya açıklarında demirlediği görülüyor.
Montrö deliniyor mu?
Rusya, ABD donanmasının Karadeniz’e yığınak yapması üzerine Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin 2 kez ihlal edildiğini gündeme getirmiş ve bu çerçevede USS Taylor adlı geminin Karadeniz’de 21 günden fazla kaldığına yer belirtmişti. Türkiye Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada ise söz konusu geminin basında da yer aldığı üzere Samsun Limanı’na girişi sırasında pervanesinde meydana gelen hasar nedeniyle hareketsiz kaldığı, tamir çabalarının sonuç vermemesi üzerine römorkör vasıtasıyla çekilerek Karadeniz’den ve Boğazlardan çıkarılabildiği kaydedilmişti. Bu konuda Rusya Federasyonu ve diğer Montrö taraflarına bilgi verildiği ifade edilen açıklamada, “Gördüğü hasar nedeniyle hareket kabiliyetini kaybetmiş bir geminin limanımızda onarılmaya çalışıldığı sürenin gerekçe gösterilerek Montrö Sözleşmesi’nin ihlal edildiğinin ileri sürülmesini anlamak mümkün değildir” denilmişti. Açıklamada Türkiye’nin Karadeniz’e sahili olan ülkelerin güvenliğine önemli katkı sağlayan Montrö Sözleşmesi’ni, 78 yıldır olduğu gibi “titizlikle” uygulamaya devam edeceği belirtilmişti. Montrö Sözleşmesi’ne göre Karadeniz’e kıyısı olmayan ülkelerin gemileri Karadeniz’de en çok 21 gün kalabiliyor. Ayrıca uçak gemileri Boğazlardan geçemiyor. İkinci Dünya Savaşı’ndan 1964’e kadar birçok kez Amerikan uçak gemileri İstanbul’a kadar gelerek ziyaretler gerçekleştirdi ancak bu gemiler Karadeniz’e çıkmadı. Montrö’ye göre, Karadeniz’e çıkacak askeri gemilerin belirli tonajda olması gerekiyor. Kıyıdaş olmayan ülkelerin savaş gemilerinin Karadeniz’deki toplam tonajı 45.000 tonu geçemiyor.
RECEP BAHAR / HABER-ANALİZ
