BAKAN BAYRAKTARIN DEFOLU MÜTEAHHİDE İŞ YOK DEDİĞİ ÇALIŞMANIN AYRINTILARI NETLEŞTİ
*Çevre ve şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktarın 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren artık biz müteahhitlere sicil vermeye başlayacağız. Bu sicil çerçevesinde bu iş yürüyecek. Defosu olan müteahhitler artık iş alamayacak diyerek açıkladığı yeni düzenlemenin ayrıntıları netleşti.
*Buna göre Türkiyede yapı müteahhitliği hizmeti verebilmek için gereken asgari şartlar yeniden belirlenirken yılbaşından itibaren uygulanacak sistem de belli oldu.
*01 Ocak 2012 tarihinden itibaren inşaat ve tesisat müteahhitleri kayıt altına alınacak. Yetki belgesi numarası olmayan yapı müteahhidi, bundan sonra yapı ruhsatı alamayacak. Yapı müteahhidine ilişkin olarak gerçekleştirilen tüm idari işlemler Yapı Müteahhitleri Bilişim Sistemi (YAMBİS) üzerinden otomatik olarak kayıtlandırılacak. İmar Kanununun 42. maddesi kapsamında, kusurlu işlem yapan müteahhitlerin ülke çapında faaliyetleri aldıkları cezalar doğrultusunda durdurulabilecek.
İŞTE CEZALAR:
Kanun ve anılan yönetmelik hükümlerine göre;
a) Yapım işinin ruhsata ve ruhsat eki etüt ve projelere aykırı olarak gerçekleştirilmesi ve verilen süre içinde aykırılığın giderilmemesi halinde beş yıl,
b) Yapım işinde ruhsat eki etüt ve projelere aykırı olarak gerçekleştirilen imalâtın can ve mal güvenliğini tehdit etmesi halinde on yıl,
c) Bakanlıkça olumsuz kayıt değerlendirmesi yapılan hallerde bir yıl,
süre ile yetki belgesi numaraları iptal edilecek.
*Yapı ruhsatının düzenleniş tarihinden yapı kullanma izni belgesinin veriliş tarihine kadar; Kanunun 42. maddesine göre üç defa idarî para cezası alması halinde yapı müteahhidinin kaydı Bakanlıkça olumsuz kabul edilecek.
*Yapı müteahhidinin yapım işlerinden doğan vergi ve sigorta primi borçlarını ödememesi ve kanunlarla verilen diğer sorumluluklarını yerine getirmemesi hallerinde, yetki belgesi numarası bir yıldan az olmamak üzere Bakanlıkça iptal edilecek ve sorumluluklarını yerine getirinceye kadar yeni yetki belgesi numarası verilmeyecek.
*Yetki belgesi numarası iptal edilen yapı müteahhidi, yasaklılık süresince yeni yapım işi üstlenemeyecek.
YAMBİS SİSTEMİ
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, ülkemizde yapı müteahhitliği hizmeti verebilmek için gereken asgarî şartlar belirledi. Bu kapsamda daha önce hazırlanan Yapı Müteahhitlerinin Kayıtları ile Şantiye Şefleri ve Yetki Belgeli Ustalar Hakkında Yönetmelik 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren uygulanmaya başlayacak. Yönetmelik kapsamında Yapı Müteahhitliği Bilişim Sistemi (YAMBİS) oluşturuldu. Yapı ruhsatına tabi inşaat yapan inşaat ve tesisat müteahhitlerinin kayıt altına alınacağı ve imar Kanunu kapsamında kusurlu işlem yapan müteahhitlerin ülke çapında faaliyetlerinin durdurulabileceği Müteahhitlik Bilgi Sistemi yılbaşında devreye giriyor. Bu düzenlemeler ile yapı ruhsatına tâbi inşaat yapan yapı müteahhitlerinin kayıtlarının tutularak, denetlenmesi amaçlanıyor. Yapı müteahhitliğinin, yeterliliği hâiz olanların yapabileceği bir sektör hâline getirilmesi hedefleniyor. Söz konusu yönetmelik, 01 Ocak 2012 tarihinden itibaren müteahhitlerin Yetki Belgesi Numarası almaları zorunluluğu da getiriyor. Yapı müteahhidinin ilgili İdarece 3194 sayılı İmar Kanununa aykırı faaliyetinin tespit edilmesi durumunda, Yetki Belgesi Numarası Kanununun ilgili maddeleri uyarınca iptal edilecek. Yine 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren Yetki belgesi olmayan veya yönetmelikçe belirlenen cezai nedenlerden dolayı yetki belgesi numarası iptal edilenler, ülkemizin hiçbir yerinde ruhsatlı bir yapının müteahhitliğini üstlenemeyecek.
İNTERNETTEN BAŞVURU MÜMKÜN
Uygulamada aksaklığa ve yığılmalara engel olmak amacıyla Bakanlığımızca Kayıtlarına ulaşılabilen yaklaşık 120.000 müteahhide Yapı Müteahhidi Yetki Belgesi Numarası oluşturuldu. Gerçek kişiler T.C. kimlik numaraları, tüzel kişiler vergi numaraları ile http://yambis.cevresehircilik.gov.tr adresinden Vatandaş Girişi linkinden yetki belgesi numaraları olup olmadığını sorgulayabiliyor. Yetki belgesi numarası olmayan gerçek kişilerin oda kayıt belgeleri, tüzel kişilerin ise oda kayıt belgeleri ile birlikte kuruluş ve yönetim organlarını gösterir ticaret sicil gazeteleri ile Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerine başvurmaları gerekiyor. Başvurular, http://yambis.cevresehircilik.gov.tr adresinde yer alan Vatandaş Girişi linkinden elektronik ortamda yapılabiliyor. Elektronik başvurularda istenilen belgelerin daha sonra Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerine ulaştırılmaları gerekiyor.
VATANDAŞ MÜTEAHHİTİ SORGULAYABİLECEK
Vatandaşlar ise; aynı sistem üzerinden vatandaş girişi yaparak yetki belgesi iptal edilen müteahhitlerin listesini görebildiği gibi, iş yaptırmayı düşündüğü müteahhidin T.C. Kimlik Numarası, Vergi Numarası ve Yetki Belgesi Numarasından biriyle o müteahhidin durumunu sorgulayabilecek. Yapı Ruhsatı düzenlemeye yetkili idareler ise kendilerine yapı ruhsatı almak üzere başvuran yapı müteahhitlerini, T.C. kimlik numarası veya vergi numaraları ile sorgulayabilecek. Sorgulama Yapı Müteahhitliği Bilişim Sistemi (YAMBİS) veri tabanı üzerinden yapılacak. Sorgulanan yetki belgesi numarasının aktif olması halinde yapı ruhsatın ilgili hanesine aktaracak ve ruhsat düzenlenmesini sağlayacak.
İŞTE YASANIN YÜKLEDİĞİ SORUMLULUKLAR
Yıl başında uygulamaya girecek olan değişiklik ile müteahhidin yanı sıra şantiye şefine de sorumluluk verildi. İmar Kanununun uygulamaya girecek olan 28. maddesi şu şekilde:
Yapı müteahhidi ve şantiye şefi; yapıyı, tesisatı ve malzemeleriyle birlikte bu Kanuna, ilgili diğer mevzuata, uygulama imar planına, ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere, standartlara ve teknik şartnamelere uygun olarak inşa etmek, neden olduğu mevzuata aykırılığı gidermek mecburiyetindedir. Yapı müteahhidi ve şantiye şefi, ilgili fenni mesullerin denetimi olmaksızın inşaat ve tesisatlarına ilişkin yapım işlerini sürdüremez, inşaat ve tesisat işlerinde yetki belgesi olmayan usta çalıştıramaz. Bakanlıktan veya Bakanlıkça yetkilendirilmiş idareden yetki belgesi almaksızın, inşaat ve tesisat dâhil yapım işlerinin müteahhitliği üstlenilemez. Yetki belgeleri geçici veya daimi olarak düzenlenebilir. Gerçek kişilere ve özel hukuk tüzel kişilerine yapı inşa eden müteahhitlerin kayıtları, her yapı için ayrı ayrı tutulur. Bu kayıtların birer nüshası, ilgili yapı müteahhidinin yetki belgelendirmesi işlemlerinde değerlendirilmek üzere Bakanlığa gönderilir. Müteahhitlere yetki belgesi verilmesi işlemleri, bu kayıtlar da değerlendirilerek Bakanlıkça yürütülür. Fenni mesullerce denetime ilişkin mimarlık ve mühendislik raporları hazırlanan, yapı sahibi, fenni mesuller ve ilgili idare elemanlarının birlikte düzenlediği tespit tutanağı ile tamamlandığı belirlenen, ancak, yapı müteahhidinin yapım işlerinden doğan vergi ve sigorta primi borçlarının ve diğer sorumluluklarının gereğinin yerine getirilmemesi sebebiyle yapı kullanma izin belgesi verilmesi işlemleri tamamlanamayan yapılar için, yapının müteahhidi olmayan yapı sahibinin talebi üzerine, ilgili idarece durum tespit edilerek yapı kullanma izin belgesi verilir. Bu belgenin bir örneği, ilgili kurumlara ve ilgililerin kayıtlarına işlenmek ve değerlendirilmek üzere ilgili meslek odalarına ve Bakanlığa gönderilir deniliyor.
İmar Kanununun 42. Maddesinde yapılan değişiklik ile yapıyı mevzuata aykırı olarak inşa eden yapı müteahhidine verilecek para cezaları yeniden belirlenmiş, ayrıca İmar Kanununda belirtilen diğer mükellefiyetleri yerine getirmeyen veya aykırı davranan yapı müteahhidine ve şantiye şefine, ilgisine göre ayrı ayrı olmak üzere ikibin Türk Lirası, bu fiillerin çevre ve sağlık şartlarına aykırı olması halinde dörtbin Türk Lirası, can ve mal emniyetini tehdit etmesi halinde altıbin Türk Lirası idari para cezası verileceğine dair hüküm getirilmiştir. Aynı maddede, ilgili idarece; yapı müteahhitlerinin, imar mevzuatına aykırı fiillerinden dolayı verilen cezaları ve haklarındaki kesinleşmiş mahkeme kararları, kendi kayıtlarına işlenmek ve ilgili mevzuata göre cezai işlem yapılmak üzere, üyesi bulundukları meslek odasına ve Bakanlığımıza bildirileceği ve bu kişilerin, verilen ceza süresi içinde yeni bir iş üstlenemeyeceği hüküm altına alınmıştır.
Ayrıca, Yapı müteahhidinin yetki belgesinin; Yapım işinin ruhsata ve ruhsat eki etüt ve projelere aykırı olarak gerçekleştirilmesi ve 32 nci maddeye göre verilen süre içinde aykırılığın giderilmemesi halinde beş yıl, Yapım işinde ruhsat eki etüt ve projelere aykırı olarak gerçekleştirilen imalatın can ve mal güvenliğini tehdit etmesi halinde on yıl, Bakanlıkça olumsuz kayıt değerlendirmesi yapılan hallerde bir yıl,süreyle Bakanlıkça iptal edileceği, Yapı müteahhidinin, yapım işlerinden doğan vergi ve sigorta primi borçlarını ödememesi ve diğer sorumluluklarını yerine getirmemesi hallerinde yetki belgesi bir yıldan az olmamak üzere Bakanlıkça iptal edileceği, bunlara sorumluluklarını yerine getirinceye kadar yeni yetki belgesi düzenlenmeyeceği, Yetki belgesi iptal edilen yapı müteahhidinin yeni yetki belgesi düzenleninceye kadar yeni iş üstlenemeyeceği, ancak mevcut işlerini tamamlayacağı, Yetki belgeli yapı müteahhidi olmaksızın başlanılan yapının ruhsatının iptal edileceği ve yapının mühürleneceği kayda bağlanmıştır.
İmar Kanunun 44 üncü maddesinde, yapılan değişiklikle ise; Her türlü inşaat ve tesisat dahil yapım işlerine dair yapı müteahhitlerinin yetki belgelendirilmesi işlemlerine; yapı müteahhitlerinin iş gruplarına, ihtisaslaşmalarına ve yüklenilecek işin büyüklüğüne göre sınıflandırılmasına ve bunların sahip olmaları gereken asgari eğitim, iş tecrübesi, teknik donanımı ve kapasitesi, mali durumu, idari yapısı ve personel şartları ile niteliklerine; yapı müteahhitlerinin faaliyetlerinin denetlenmesine, kayıtlarının tutulmasına ve değerlendirilmesine; mimar ve mühendis unvanlı şantiye şefi çalıştırılması mecburi ve yapı müteahhidi olmaksızın da yapılması mümkün olan yapılara; şantiye şeflerine, yapım ve denetim işlerinde istihdam edilecek fen adamlarına ve yetki belgeli ustalara ilişkin usul ve esaslar ile diğer hususlar, Milli Eğitim Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Mesleki Yeterlilik Kurumu, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinin görüşleri alınarak, Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirleneceği açıklanmıştır.
Bu kapsamda Bakanlığımızca Yapı Müteahhitlerinin Kayıtları ile Şantiye Şefleri ve Yetki Belgeli Ustalar Hakkında Yönetmelik hazırlanmış ve yıl başında bu yönetmelik yürürlüğe girecektir.
Kanunda öngörülmesine rağmen Yönetmelikte, yapı müteahhitlerinin iş gruplarına, ihtisaslaşmalarına ve yüklenilecek işin büyüklüğüne göre sınıflandırılmasına ve bunların sahip olmaları gereken asgari eğitim, iş tecrübesi, teknik donanımı ve kapasitesi, mali durumu, idari yapısı ve personel şartları ile niteliklerine ilişkin herhangi bir hüküm getirilmemiştir. Başlangıç olarak Ülkemizde iş yapan yapı müteahhitlerinin kayıt altına alınması, sektör temsilcileri ile yapılacak toplantılar ile konu olgunlaştırıldıktan sonra uygulamaların yeniden gözden geçirilmesi siyaseti benimsenmiştir. Talebin sektör içinden gelmesinin, uygulamaların kesintisiz sürmesi, içselleştirilmesi sektör içinde otokontrol sağlanması bakımından da faydalı olacağı değerlendirilmiştir. Yapı müteahhitlerinin sınıflandırılması, belli sayıda idari müeyyideye tabi tutulanların bir süre için bir alt sınıfa indirilmesi gibi yeni yaptırımların getirilmesinin de değerlendirilmesinde fayda görülmektedir.
Müteahhitlik kuruluşuna yaptırım getirilmesi, Ortaklarına, Yönetim Kuruluna ve Yöneticilerine yaptırım getirilmesi anlamına gelmemektedir. Kamu İhale Kanunu kapsamında sadece % 50 den fazla hisseye sahip ortak yasaklanmaktadır. %50 den fazla hisseye sahip ortak olmaması halinde kuruluş dışında kişiye yönelik yasaklama kararı alınamamaktadır.
