Anahtar Parti Trabzon İl Başkanı Hüseyin Cahit Köse, süreci değerlendirerek şu uyarıda bulundu:
“Riskler zamanında öngörülmez ve yönetilmezse, küçük bir sorun bile büyük bir ekonomik ve sosyal felakete dönüşebilir.”
Öngörüsüzlüğün Bedeli
Köse, Türkiye’nin şap krizinde şu tabloyla karşılaştığını ifade etti:
- Riskler yeterince öngörülmedi,
- Alınan önlemler yetersiz kaldı,
- Güçlü eylem planları devreye sokulamadı.
“Sonuç olarak yönetimsel zayıflık krizi derinleştirdi ve milyarlarca dolarlık zararın önüne geçilemedi” diyen Köse, sürecin yönetimsel zaafiyetlerle büyüdüğünü söyledi.
Virüsten Bayrama: İhmal Zinciri
İl Başkanı, SAT-1 virüsünün İran’da görüldüğünde aylar öncesinden bakanlığa raporlandığını hatırlattı. Türkiye’de ilk vakanın 2 Mayıs’ta tespit edildiğini, 8 Mayıs’ta ise 1,5 milyon doz aşının sahaya sürüldüğünü belirterek şunları söyledi:
“Bulaş, raporlama ve ilk müdahale adımları vaktinde atıldı. Oysa risk yönetimi yalnızca ilk müdahaleyle sınırlı değildir. Kurban Bayramı gibi öngörülmesi gereken handikaplara da hazırlıklı olmak gerekir.”
Köse, hayvan hareketliliğinin doğru hesaplanamadığını, sahada yeterli teknik personel bulunmadığını ve aşılamaların denetlenemediğini belirterek, “Riskin her aşaması sistematik biçimde yönetilemedi. Bayram dönemi öngörüsüzlükle birleşince kriz daha da derinleşti” dedi.
Şap Krizinin Bilançosu
Yetkililerin Mayıs’tan bu yana 13 milyon doz aşının sahaya ulaştırıldığını açıkladığını hatırlatan Köse, Türkiye’de 17 milyon civarında büyükbaş hayvan bulunduğunu vurguladı:
“Eğer ülkenin %60’ı risk altındaysa, en az 10 milyon hayvanın acil aşılanması gerekir. O halde sorular açık: Gerçekte kaç hayvana aşı yapıldı? 13 milyon doz uygulandıysa, sorun neden bu kadar büyüdü?”
Köse, saha gözlemlerinde birçok hayvanın aşılanmadığını, aşılananların ise yeterli bağışıklık kazanmadığını söyledi. “Bu tablo, aşı tedariki ve uygulamasında ciddi zaafiyetler olduğunu gösteriyor” dedi.
Üretici Sahipsiz Kaldı
Devletin kriz anında üreticisini ve köylüsünü korumakla yükümlü olduğunu hatırlatan Köse, şap krizinde bu sorumluluğun yerine getirilmediğini belirtti:
“5000 yıllık devlet geleneğimiz, bilgi, teknoloji ve tecrübemiz olmasına rağmen vizyoner bir duruş gösterilemedi. İki yıl önce SAT-2 salgınında başarılı bir sınav verilmişti. Antrenmanlı olmamıza rağmen bugün aynı başarı tekrarlanamadı.”
Mevcut yönetimin üreticinin yanında olduğunu kanıtlayamadığını ifade eden Köse, “5 milyar dolarlık zararın hesabı hâlâ verilebilmiş değil. Bu tablo değişim ihtiyacını açıkça ortaya koymaktadır” sözleriyle açıklamasını tamamladı.
