Prof.Dr. Hülya Kalaycıoğlu’nun ARAKLI TURUP ve diğer çöp depolama alanı ile ilgili projesi;

Dünyanın nüfusu 7 milyar, Türkiye’nin 73 bin, Trabzon’un ise 750 bin çıvarındadır. Her insan günde ortalama 1 kg çöp üretmektedir. Evsel katı atıkların % 32’si kâğıt, karton, tekstil, plastik, deri, metal, ağaç, cam ve kül oluşturmaktadır.

1 cam şişe doğada 4000yıl, pet şişe 1000yıl, çiklet 5yıl, bira kutusu 10-100yıl, sigara filtresi 2 yıl, kâğıt mendil 3 ayda, elma çöpü 6 ayda yok olmaktadır.

Bu gerçekler dikkate alındığında Araklı Turup mevkiinde yapılması planlanan katı atık depolama tesisi son olmayacaktır. Her 10 yılda bir yeni tesisler gerekecektir.

Ülkemizde, yılda ortalama 1 milyon ton kâğıt-karton, cam, metal ve plastik toplanarak geri dönüştürüldüğü tahmin edilmektedir. Atıkların %40–50’sinin değerlendirilmemektedir. Atıkların yaklaşık %15’ini Ambalaj atığı oluşturmaktadır. Yılda 1 milyar kg’dan fazla kullanılmış alüminyum çöpe atılmaktadır.

Katı atıkların yönetiminin üç temel ilkesi vardır.

Az artık üretmek, Geri Kazanım ve atıkların çevreye zarar vermeden bertaraf edilmesi

Atık hammaddelerin üretim sürecine sokulmasına geri dönüşüm denir. Değerlendirilebilir atıkların kaynağında ayrı toplanma, sınıflandırılma ve başka ürün veya enerjiye dönüştürülmesi geri kazanım olarak adlandırılır. Geri dönüştürülebilir atıklar çöplerden ayrı ve temiz olarak toplanmalıdır.

Geri dönüşüm sisteminin 5 Temel basamağı vardır; Kaynakta ayırma, Ayrı toplama, Sınıflama, Değerlendirme ve Ekonomiye Kazandırmadır.

Atıkların kaynakta ayrıştırılması ile; Alüminyum, kâğıt, plastik gibi maddelerin geri kazanım ve kullanımı sağlanacak, İthal edilen hurda malzemeye ödenen döviz miktarı azaltılacak, Uzaklaştırılacak katı atık miktarlarındaki büyük azalma dolayısıyla çevre kirliliği önemli ölçüde önlenmiş olacaktır.

Geri Kazanım ile Doğal kaynaklar daha az tükenecektir, Enerji tasarrufu sağlanacak (1 alüminyum kutunun geri dönüşümü, birincil hammaddesinden üretimine göre %90, Kâğıdın geri dönüşümü ile %50 enerji tasarrufu sağlanır) ve atık miktarı azalır (Özellikle plastikler hafif ve hacimli oldukları için büyük yer işgal eder, depolama alanlarının ömrünü kısalır).

Geri dönüşüm ile Çöp depolama alanının ömrünün uzatır. Daha az atık üretilir, çöplüklere daha az atık gider. Atıkların taşınma ve depolanması kolaylaşır. Geri dönüşüm bilinciyle döngü kurulduğunda, kaynakların sürdürülebilirliği artar.

Atıkların ayrı toplanması, geri kazanımı endüstrisi ve istihdamının gelişmesini sağlar. Kalıcı kirliliğin önüne geçilir, Sınırlı olan doğal enerji kaynakları korunur. İsveç, Danimarka ve İsviçre gibi ülkelerde evsel atık plastiklerin yakılması toplam ısı ihtiyacının %56-72’si sağlamaktadır. Plastiklerin geri kazanımından çeşitli ürünler elde edilir. Örneğin; Deterjan şişeleri, çöp kutu ve benzeri ürünler, Yağmur ve atık su boruları, Marley ve çeşitli dolgu malzemeleri, Çeşitli plastik oyuncak ve kırtasiye malzemeleri, Sentetik halı tabanı, Sentetik elyaf ve dolgu malzemesi üretilebilir.

Alüminyum atıklar %100 geri kazanılabilir. 1kg alüminyum kutu geri kazanıldığında; 8kg boksit madeni, 4kg kimyasal madde, 14kW/sa elektrik enerjisi tasarruf edilir. Boksit madeninden yeni 1 alüminyum kutu üretmek için 20 birim, atık alüminyumdan 1 birim enerji gereklidir. 10 alüminyum kutu geri kazanıldığında, 100kW/sa’lik 1 lambanın 35 saatte veya bir TV’nin 30 saatte harcadığı elektrik enerjisi korunur.

1 ton kullanılmış alüminyumdan alüminyum üretilirse; 1300kg boksit, 15000lt soğutma suyu, 860lt üretim için gerekli su kazanılır, 2000kg CO2 ve 11kg SO2 emisyonu daha az oluşur.

1 ton kullanılmış kâğıt geri kazanıldığında; 17 çam ağacının kesilmesi, 36 ton sera gazı CO2 atmosfere atılması, 4100kWh elektrik enerjisinin israf edilmesi, 1750lt fuel-oilin israf edilmesi, 3-4m3 depolama alanı tasarruf edilmesi, 85m2 ormanlık alanın tahrip edilmesi, 38,8ton suyun israf edilmesi, önlenir.

1 ağaç büyürken; 765lt CO2 absorbe eder ve 770lt O2 üretirler. 1m3 odun yaklaşık 200kg 1ton kullanılmış kağıt 447kg Carbon içerir. 1 m3 odun fosil yakıt yerine kullanılırsa 600kg, hafif ağırlıklı beton briket yerine kullanılırsa 800kg, yapılarda çelik yerine kullanılırsa 500kg, kapı ve pencere doğraması olarak kullanılırsa 1200kg CO2 in atmosfere atılması önlenir.

Lavabodan dökülen 1lt atık bitkisel yağ, 1 milyon lt suyu, yeraltı kaynaklarına sızarak yeraltı suları kirletmektedir. Ayrıca bu yağlar kanalizasyon sisteminde tıkanmalara neden olmaktadır. En ilginci, lavabodan dökülen atık yağların denizlerde yol açtığı korkunç istila... Bu yağlar denizlerde denizanası oluşumunu artırarak, deniz kirliliğini hızlandırmaktadır.

O halde çözüm nedir; Akıllı sitelerdir; Sitelerin planlanmasında; Kirli su çıkışlarına yerleştirilecek filtreler ile katı atıklar gübre üretiminde sıvı atıklar ise sulama sisteminde kullanılmak üzere ayrıştırılacak, cam, kağıt, plastik, tekstil, elektronik ve diğer atıklar kaynakta ayrıştırılma yolu ile ekonomiye geri kazandırılacaklardır.

Planladığımız KTÜ sitesinde geri dönüşüm ve kazanım alanında ülkemiz için büyük önemi olan örnek bir site yaratmayı planlıyoruz.

Çöp sahası alanı ihtiyaçlarının azaltılabilmesi; Geri dönüşüm, kaynakta ayrıştırma ve geri kazanım ile sağlanabilir diyoruz. Tüm ülke halkını bu konuda seferberliğe davet ediyoruz.

Araklı Turup, Sürmene çamburnu ve diğer alanların geleceği Trabzon halkının ellerinde; Çöplerimizi ayrı toplayalım, çöp alanlarının ömrünü uzatalım, yeni çöp alanlarına olan talebi azaltalım ve geri kazanıma katkıda bulunalım,

“GELECEĞİMİZ İÇİN EL ELE VERELİM DÜNYAMIZIN KORUYALIM”.