Kılıç, Kasım 2017’de Venedik Ca ‘Foscari Üniversitesi’nde arkeoloji alanında doktora öğrencisi olan Vittoria Dall’Armellina tarafından tespit edildi. Venedik lagününün kenarındaki küçük bir ada olan San Lazzaro degli Armeni’deki manastıra bir günlük gezi yapan Dall’Armellina müzeyi gezmeye başlamış.

Dikkatli bir arkeoloji öğrencisi olan Dall’Armellina, Orta Çağ eseri olarak etiketlenmiş olan kılıcı gördüğünde şaşırmış. Çünkü ona göre kılıç 5000 yıl öncesine ait olmalıydı. Kendisinin Bronz Çağı’nın başlarında sosyal statü üzerine yüksek lisans tezi vardı ve çalışmaları eski silahlar gibi yüksek statülü mezar eşyalarını içeriyordu.

Müze yetkilileri antik kılıcın orta çağ kökenli olduğu ve belki de en fazla birkaç yüz yaşında olduğu düşünmüşler. Ancak araştırmalar sonucunda antik kılıçın 5000 yıl önce yapıldığı ve Erken Tunç Çağı’na ait olduğu ve bulunduğu yerin Türkiye ve Trabzon olduğu ortaya çıkarılmış.

Kılıcın yanlışlıkla ortaçağ olduğu düşünülüyordu. Şu anda Doğu Anadolu’dan geldiği ve şimdiye kadar bulunan en eski kılıçlardan biri olan yaklaşık 5000 yaşında olduğu düşünülüyor.


(Resim: © Ca ‘Foscari Venedik Üniversitesi / Andrea Avezzù)
Manastırı ve müzesini ziyaretinin çalışmalarıyla hiçbir ilgisi olmadığını ve daha önce oraya hiç gitmediğini Live Science’a açıklayan Dall’Armellina, “Benim için sadece bir keyif gezisiydi” demiş.

Dall’Armellina, manastırın küçük müzesinde sergilenen orta çağ eserleri arasında kılıcı gördüğünde, daha önce benzerini gördüğümden emindim, demiş. Devamında “Bu tür bir kılıcı bildiğimi ve Arslantepe ve Sivas’ınkilerle çağdaş olduğundan emin olduğumu düşündüm,” diye belirtmiş.

Bilim adamlarınca antik kılıcın şimdi Anadolu’nun doğusundan, Türkiye’nin kuzeyine M.Ö. 3000’lere tarihlenen dünyanın en yaşlısı kılıcı olduğu düşünülüyor.

Kılıç hediye
Dall’Armellina ve Ca ‘Foscari Üniversitesi’nden bilim adamları, gizemli kılıç hakkında daha fazla şey öğrenmek için yola çıktılar. 1717’den beri Ermeni Katolik keşişlerin Mıhitarist cemaatinin merkezi olan San Lazzaro degli Armeni’deki manastırla temasa geçtiler.

Peder Serafino Jamuryan’ın manastır arşivlerinde yaptığı araştırma, kılıcın Yervant Horasancıyan adlı bir Ermeni sanat koleksiyoncusu tarafından Peder Leonzio olarak bilinen Ghevond Alişan adlı bir keşişe 150 yıl önce hediye olarak gönderildiğini ortaya çıkardı. Alişan, ünlü İngiliz sanat eleştirmeni John Ruskin’in arkadaşı olan ünlü bir şair ve yazardı; Alişan 1901’de öldü ve eşyalarını manastıra bağışladı.

Bağışa eşlik eden ve Ermenice yazılmış ve 19. yüzyılın ikinci yarısından kalma bir belgeye göre kılıç, Karadeniz kıyısındaki Trabzon Kavak’ta bulundu. Alişan’ın ölümünden sonra kılıç, manastırın müzesine girdi ve sonunda ortaçağ eserlerinden oluşan bir dolaba yerleştirildi. Kılıcın yapısının Türkiye’nin doğusunda bulunan eski kılıçlara benzer olduğunu doğrulamak için metalurjik araştırmalar da dahil olmak üzere iki yıldan fazla ayrıntılı bir çalışma yapıldı. Bu arada, Dall’Armellina arkeoloji doktorasını tamamladı.

Kılıcın bilimsel çalışmaları, küçük miktarlarda arsenik ile sertleştirilmiş bakırdan yapıldığını gösteriyor – gerçek bronz icat edilmeden önce bakır ve kalay karıştırılarak kullanılan bir alaşım. (Görsel hakları: Ca ‘Foscari University of Venice / Andrea Avezzù)
Bronzdan önce
Sürprizlerden biri, silahın, bakır ve kalay alaşımıyla gerçek bronz icat edilmeden önce, yaklaşık 5000 yıl önce kullanılan bir bakır ve arsenik alaşımı olan arsenik bakırdan yapılmış olmasıdır. Dall’Armellina, “Kılıcın antik olduğundan oldukça emindim,” dedi. Ancak “analizin sonuçları malzemenin arsenik bakır olduğunu ortaya çıkardığında, çok büyük bir mutluluk yaşadım.” Tipolojik olarak kılıcın yapım tarzı ve metalik bileşimi, eserin Tunç Çağı’nın erken dönemlerinden kalma olduğunu göstermektedir.

Araştırmacılar ayrıca kılıcın, Türkiye’nin doğusunda bir arkeolojik alan olan Arslantepe’deki antik sarayda bulunan ikiz kılıçlara benzer şekilde yapıldığını tespit etmişler. Üniversite tarafından yapılan bir açıklamaya göre, hepsi kesin olarak yaklaşık 5.000 yıl öncesine tarihleniyor.

Arkeologlar, kılıçların bu bölgede icat edildiğini düşünüyorlar ve San Lazzaro degli Armeni’nin kılıcının ilk örneklerden biri, belki de en eskisi olduğu söylüyorlar.  Ca ‘Foscari Üniversitesi arkeolog Elena Rova Live Science’a verdiği demeçte, Doğu Anadolu’da benzer antik kılıçlar bulunurken, aynı döneme ait farklı bir kılıç stili, Kuzey Kafkasya’nın bitişiğindeki kurgan olarak bilinen höyüklerde bulundu.  Rova, “Kuzey Kafkasya ile Doğu Anadolu arasındaki bu bölgede kılıç icat edilmiş gibi görünüyor ve en az iki tipolojik varyant mevcut” dedi.

“Yerel şefler, çok sayıda silah ve diğer değerli nesnelerle gömüldü” dedi. “Muhtemelen savaşçı olarak statülerini vurgulamak istediler ve kılıç sembollerden biriydi.”

Peder Ghevont ( 1820, İstanbul-1901, Venedik ); aynı zamanda Ghevond Alişan olarakda yazılmıştır ) rütbeli bir Ermeni Katolik rahip , tarihçi ve bir şairdi . O tarafından verildi Legion of Honor of Fransız Akademisi (1866), Asya İtalia Derneği, Moskova, Venedik Akademisi Arkeoloji Derneği ve Saint-Petersburg Arkeoloji Cemiyeti fahri üyesi...