Türkiye'de maçlara VAR uygulaması sonrası verilen kararlardan daha çok, VAR'da izlenmesine rağmen verilmeyen kararlar gündem oldu.
Türkiye'de futbol her zaman hakemlerle birlikte anılsa ve çoğunlukla maçın sonunda futbolcular değil hakemler konuşulsa da bu yıl belki de ilk kez bu denklem değişti. Dünyayla birlikte ülkemizde de uygulamaya konan Video Hakem Teknolojisi (VAR), sadece futbolun değil hakemlerin de önüne geçti ve spor gündeminin bir numaralı maddesi oldu.
Bugüne kadar VAR ile verilen kararlar kadar VAR'a gidilmesine ve pozisyon tekrar izlenmesine rağmen verilmeyen kararlar da kamuoyunda sıkça tartışıldı.
Spor yorumculuğunun yanı sıra bir dönem UEFA tarafından görevlendirilen ve hakem koçu olarak da sorumluluk alan Burçin Keskin, söz konusu sürece ilişkin yenisafak.com'a açıklamalarda bulundu.
VAR, hakemin önüne geçtiği için çözüm bulunamıyor
Bu sezon görev alan hakemlerin büyük çoğunluğunda mental olarak sıkıntı olduğuna dikkati çeken Keskin, hakemlere yoğunlaşmak yerine VAR'a yoğunlaşmanın çözüme engel olduğunu ve sorunun aynı şekilde devam etmesini beraberinde getirdiğini söyledi.
Burçin Keskin."Bu gibi süreçlerde hakeme yoğunlaşmak gerekir" diyen Keskin, şöyle devam etti:
VAR sistemi aslında yardımcı bir öğe olarak kurgulandı. Yani bu ne demek? Sen maçı en üst konsantrasyonla yöneteceksin, çok sıkıştığın zaman gidip pozisyonu yeniden izleyeceksin demek.
Ancak sistem Türkiye'de öyle bir hal aldı ki. Ne olursa olsun VAR temel taşıyıcı gibi oldu. Hakem her seferinde VAR'a bakmayı bir tercih saydı. Halbuki Şampiyonlar Ligi'nde VAR'ın hakemler tarafından nasıl kullanıldığını görüyoruz. Bizde tam tersi bir süreç işliyor."
Antalyaspor Başkanı Ali Şafak Öztürk'ün "Takımların da VAR'a başvuruda bulunma hakkı olsun" önerisini değerlendiren Keskin, "Sistemin kurgulanış biçimi o şekilde değil. Oyuncuya itiraz hakkı verilmemiş. VAR, hakemler ya da futbolcular için değil, oyun için gelen bir sistem" ifadesini kullandı.
Ses kayıtları için yeniden başvuru yapılması yeterli olabilir
Hollanda Futbol Federasyonu'nun Ajax ile Feyenoord arasında oynanan derbinin VAR konuşmalarını yayınlamasının ardından gözler Türkiye'de de bu işin olup olmayacağına çevrilmişti.
Güney Afrika'da düzenlenen 2010 FIFA Dünya Kupası'ndaki Almanya-İngiltere maçında İngiliz futbolcu Frank Lampard'ın şutunda top çizgiyi geçmesine rağmen gol değeri kazanmadı.Bu pozisyonun ardından başlayan futbolda teknolojinin kullanılması tartışmaları arttı. İlk olarak gol çizgisi teknolojisi bazı FIFA organizasyonlarında ve 2013'ten bu yana da İngiltere Premier Lig'de uygulanmaya başlandı.Sonraki dönemde maçın sonucuna doğrudan etki edebilecek pozisyonların yeniden değerlendirilmesi gündeme geldi ve hakemlerin hatalarının azaltılması amacıyla VAR hayata geçirildi.Çeşitli denemelerin ardından geçen yaz Rusya'da düzenlenen 2018 FIFA Dünya Kupası'nda uygulanan VAR, bu sezon Spor Toto Süper Lig'de de kullanılmaya başlandı.Süper Lig'de sezonun yaklaşık 4'te 1'i geride kalırken VAR, birçok pozisyonda hakemlere yardımcı oldu. Sistem sayesinde tartışmalı kararların yeniden gözden geçirilip düzeltilmesi sağlandı.
Sezonun ilk 8 haftasında Süper Lig müsabakalarında VAR sayesinde 29 kararda değişikliğe gidildi.On bir gol iptal edildiHakemler, Süper Lig'de geride kalan 8 haftada 11 kez VAR'a başvurarak gol iptal etti.İptal edilen gollerde 7 kez ofsayt belirleyen hakemler, ikişer kez de golü atan takımın oyuncusunun faul yaptığını ve topa elle dokunduğunu tespit etti.Göztepe'nin Evkur Yeni Malatyaspor maçında, Medipol Başakşehir'in Antalyaspor karşılaşmasında, Bursaspor'un Çaykur Rizespor ve MKE Ankaragücü mücadelelerinde, Demir Grup Sivasspor'un Büyükşehir Belediye Erzurumspor maçında, Galatasaray'ın Kasımpaşa müsabakasında, Akhisarspor'un Galatasaray mücadelesinde VAR kararıyla birer kez ofsayt gerekçesiyle gol iptali gerçekleşti.Bursaspor'un MKE Ankaragücü maçında ve Kasımpaşa'nın Aytemiz Alanyaspor müsabakasındaki birer golü ise görüntünün izlenmesinin ardından faul gerekçesiyle sayılmadı.Ayrıca Bursaspor'un Medipol Başakşehir maçında ve Trabzonspor'un Göztepe müsabakasında da birer golü, pozisyonda elle oynama olduğu sebebiyle VAR ile iptal edildi.Ofsayt gerekçesiyle sayılmayan 4 golde ise VAR incelemesi sonrasında karar değiştirildi.
Evkur Yeni Malatyaspor'un Göztepe maçında, Kasımpaşa'nın Aytemiz Alanyaspor mücadelesinde, Trabzonspor'un Göztepe karşılaşmasında, Atiker Konyaspor'un ise Kayserispor müsabakasında ofsayt bayrağı kaldırılan pozisyonlarda VAR incelemesinden sonra gol kararı verildi.Sekiz kırmızı kart çıktıHakemler, VAR incelemesinin ardından 8 kez kırmızı kartına başvurdu.Sadece doğrudan kırmızı kart gerektiren durumlarda devreye giren VAR, hakemlere önemli ölçüde yardımcı oldu. Süper Lig karşılaşmalarında düdük çalan hakemler, VAR sayesinde 8 futbolcuyu doğrudan kırmızı kartla oyundan ihraç etti.Özellikle Akhisarsporlu Yevgen Seleznov'un rakibine tükürmesini yakalayan VAR, Ukraynalı oyuncunun kırmızı kartının atlanmasına engel oldu. Seleznov'a bu hareketi nedeniyle 4 maç ceza verildi.Kasımpaşa'dan Andre Castro, Aytemiz Alanyaspor'dan Isaac Sackey, Kayserispor'dan Şamil Çinaz ve Rajko Rotman, Antalyaspor'dan Souleymane Doukara, MKE Ankaragücü'nden Bakary Kone ve Çaykur Rizespor'dan Braian Samudio, VAR uygulaması sonucu kırmızı kart gördü.Altı penaltıda VAR etkisiSorumluluk alanına giren penaltılarda da VAR etkili oldu.Video Yardımcı Hakem sayesinde verilen 4 penaltı kararından vazgeçildi.
Galatasaray'ın Aytemiz Alanyaspor ile Antalyaspor müsabakalarında birer penaltısında VAR incelemesinden sonra karar değiştirildi.Bursaspor'un Fenerbahçe karşılaşmasında kazandığı ve Trabzonspor'un Kasımpaşa mücadelesinde aldığı penaltılar da görüntülerin izlenmesinden sonra iptal edildi.İki kez de inceleme sonucu penaltıya hükmedildi.Medipol Başakşehir'in Bursaspor maçında kazandığı penaltı ile Akhisarspor'un Trabzonspor mücadelesinde kullandığı penaltı, VAR uygulaması sonucunda verildi.En fazla Bursaspor'a "VAR"VAR'ın karar değişikliklerinden en fazla Bursaspor etkilendi.Video Yardımcı Hakem uygulamasıyla yeşil-beyazlı ekibin 4 golü geçersiz sayıldı. Kazandığı bir penaltısı VAR ile iptal edilen Bursa temsilcisinin, aleyhine de bir kez penaltı kararı verildi.Bursaspor'un VAR incelemesi sonrasında sayılmayan 4 golünün 3'ünde Diafra Sakho'nun imzasının olması dikkati çekti.Sadece Beşiktaş maçlarında karar değişmediVideo Yardımcı Hakem sistemiyle bu sezon sadece Beşiktaş'ın maçında karar değiştirilmedi.Siyah-beyazlı ekibin bu sezon Süper Lig'de yaptığı hiçbir maçta lehine veya aleyhine olacak şekilde VAR uygulamasıyla bir karar değişikliğine gidilmedi.Beşiktaş, ligde müsabakalarında karar değişmeyen tek takım oldu.Beşiktaşlıları isyan ettiren kararVAR'dan en fazla yararlanan hakem Yankaya Süper Lig'de maç yöneten hakemler arasında VAR sayesinde kararını en çok değiştiren hakem olarak Özgür Yankaya ön plana çıktı.
Bu sezon ligde 3 müsabakada düdük çalan Yankaya, Göztepe-Evkur Yeni Malatyaspor mücadelesinde 3, Kasımpaşa-Aytemiz Alanyaspor karşılaşmasında 2, Bursaspor-MKE Ankaragücü maçında ise 2 kez VAR yardımıyla karar verdi.Özgür Yankaya, bu mücadelelerde 4 kez golü iptal ederken, 2 kez ofsayt bayrağının kalktığı pozisyonda gol kararı verdi, 1 kez de kırmızı kart çıkardı.Yankaya'yı VAR sayesinde üçer kez kararını değiştiren Halil Umut Meler ve Ümit Öztürk izledi.Fırat Aydınus, Hüseyin Göçek, Ali Palabıyık, Cüneyt Çakır ve Serkan Çınar, ilk 8 haftada ikişer kez VAR yardımıyla karar değiştirdi.Ali Şansalan, Alper Ulusoy, Suat Arslanboğa, Mete Kalkavan, Bülent Yıldırım, Yaşar Kemal Uğurlu ise birer kez VAR uygulaması sonucu kararlarında değişikliğe gitti.Fenerbahçe maçlarında iki kez bozulduSüper Lig'de yapılan 72 maçın çoğunda sorunsuz işleyen VAR sistemi, Fenerbahçe'nin iki müsabakasında arızalandı.Sarı-lacivertlilerin 7. haftadaki Çaykur Rizespor mücadelesinde 10 dakika işlemeyen sistem, 8. haftadaki Fenerbahçe-Medipol Başakşehir karşılaşmasında ise 5 dakika devre dışı kaldı.Fenerbahçe-Medipol Başakşehir maçında VAR'ın arızalandığı bölümde turuncu-lacivertli ekibin attığı gol, ofsayt gerekçesiyle iptal edildi. Medipol Başakşehir cephesi, kararın hatalı olduğunu savunarak, tepki gösterdi. Fenerbahçe-Başakşehir maçında 'VAR' gitti ortalık karıştı
Keskin, "Türkiye'de de VAR'a giden hakemin ses kayıtları yayınlanabilir mi?" sorusuna şu yanıtı verdi:
"Hollanda yayınladı. Demek ki önünde hukuki bir engel yok. Türkiye'de de yayınlanabilir. Merkez Hakem Kurulu yeni bir ekiple yoluna devam edecek. Eğer yeni gelen ekibe bir başvuru yapılırsa mutlaka bu konuyu gündemlerine alacaklardır. Bu noktada MHK'daki yeni ekibe de mutlaka şans verilmesi ve destek olunması gerektiğini söylemekte fayda var."
VAR'ın başına yabancı hakem gelsin önerisi
Türkiye'ye hakemlerin maçın sonucuna etki ettiği hemen her maçın ardından gündeme gelen 'Bazı maçları yabancı hakemler yönetsin' yaklaşımı, yeni sistemle birlikte yerini 'VAR'ın başına yabancı hakem gelsin' düşüncesine bıraktı.
Burçin Keskin, bu yaklaşımın da sorunu kökten çözmeye yönelik olmadığının altını çizerek, "Yurt dışındaki hakemlerin de çok iyi olduğunu söylemek zor. Bütün ülkelerin hakem havuzunda sorun var. Türkiye'de VAR'ın başına yabancı bir hakemin geçmesi en azından bugün için mantıklı değil" ifadesini kullandı. (yenişafak)
