Hiç güneşin batmaması veya 24 saat etrafın aydınlık olması sizlere garip gelebilir.

Şimdi bu yazıyı yazarken iftarı bekliyorum. İftarım saat 00.30'da. Güneş ise ufkun çizginden saat 01.44'te kafasını kaldıracak. Yerel gazetede bu zamanları buldum bugün.


Finlandiya'nın Kuzeydoğu Bölgesi'nde 66. enlemdeki Kuusamo şehrindeyim. Kutup Çizgisi'nin geçtiği yerlerden birisi.


Burada 15 - 16 Haziran 2016'da aralıklarla saat 23.40'dan 02.00'a kadar resimler çektim otelimin odasından aynı noktadan. Resimlerde görüldüğü gib hep aydınlık.

İki yıl önce ise yine 19 Haziran gecesi Not1 kısmına aşağıda koyduğum videoyu çekmiştim bu şehirde.

 

Diyanet, genelde güneşin doğuşunu doğru yazar her ne kadar imsak vaktiyle oyanasa da ama; güneşin batmadığı yerlerde bile çok ileri saatlere güneşin doğuşunu koymuş. Ayrıca, batmadığı saatlere ise güneşi "batırmış" ki sondan ikinci resimdeki 70. enlemde yeralan Norveç'in Trömsö şehrine son resimdeki komşu Finladiya Utsjoki şehrindeki olay var; orada şimdi hem gece de güneş var hem de gündüzde. İlaveten, güneş 26 Temmuz 2016'da batacak. O zamana kadar akşam, yatsı ve sabah yok.

 

Ben şimdi 00.30'da iftar yapıp; 30 dakika içinde iftarı, akşam namazını, yatsı namazını ve sahuru halletmeliyim. Bir de Cübbeli'nin zamlı 34 rekatlık teravih namazını da kılmaya çalışırsam, halimi bir düşünün.

 

Diyanet, bu Kuusamo şehrindeki gibi 66. enlemlerde 22 saat oruca göre imsakiye yapmış. Bu imsakiye'ye göre de iftar, akşam namazı, yatsı namazı, teravih namazı ve sahur yemeğini halletmek zor. Namazları cem etmeye de yanaşmamış (bkz. 5. ve 6. resimleredeki vakitlerine ki bunlar masabaşı vakitleri).
Norveç'in Trömsö şehrinde ise 22.5 saat oruç koymuş Diyanet. Güneş hiç batmıyor orada

 

Ben, burada iftardan sonra, su içerek sahur yapıp, 23.5 saat oruca devam edeceğim yine. Bugün tuttum, yarın Helsinki'ye döneceğim. Orada, rahatız. 60. enlemde ve yerel gözleme göre 21 saat oruç tutuyoruz.

 

2009 yılında İskandinav ülkelerinden çok şikayet gelmesiyle Diyanet, imsakiyelerde 3 saate varan bir ileri atıp, kısaltmayla oynama yaptı ki o zaman Ağustos ayında idi Ramazan (şimdiki zamanda ise yaklaşık biir saatlik fark var). Diyanet, Türkiye'de orucu uzatırken, İskandinav ülkelerinde kısalttı.

Eğer Diyanet, imsakiyede oynama yaptığı zaman ile oynama yapılmayan zamanı aynı imsakiyede belirtirse; "Vebali-günahı Diyanet'in başına" deyip, oynama yapılan imsakiyeye göre oruç tutanlar olabileceği gibi, "şüphenin olduğu yerde kaçayım" diyerek benim gibi normal zamana göre oruç tutanlar da, olur.

 

Özellikle İskandinav ülkelerinin başkentlerinde imsakiyelerde oynama yapmaya gerek yok. 20-21 saatlik orucu tutmak zor değil. Helsinki'de bu aylarda 20 saat tutan 21 saati de tutar.

Buralarda, Diyanet'in oynanmış imsakiyesine göre oruca geç başlayıp, şüpheli oruç tutmaya gerek yok. Bu fetva da benden.

 

Ben, şimdi 23.5 saat de oruç tuttuğum Kuusamo şehrinde, iki yıl önce elimde yük ile 7 saat yürüdüm oruç tutarken. Denedim. Ne susandım ne de açıktım. İklim insanı burada yormuyor.

Diyanet'in asıl yapması gereken, tüm dünya Müslüman alimlerini toplayıp, tek fetva ile bir bütünlük sağlamaya çalışmak.

Nerede?

 

Yaz aylarında hep aydınlık olan yerler ve yerlere yakın olan kısımlardaki oruç tutmada. Bunun kışın tersi de var, hep karanlık.

Kutup'a yakın yerlerde ki örneğin 7. resimde de konu edilen Finlandiya'nın Utsjoki şehrinde (70. enlemde) ise 72 gün hep aydınlık yaz aylarında. "Gecesiz geceler" var. Bakara süresi 187'ye göre, 30 gün hiç oruç açmadan güneşin batmasını beklemen gerek veya hiç sahur imkanın olmadığından oruca başlayamıyorsun. Yani orucun vakti girmiyor. Kışın da tersi. ( Kuran Bakara 187: “Allah'ın sizler için yazdığını isteyin ve fecrin beyaz ipliği siyah iplikten sizce seçilinceye kadar yiyin, için, sonra da ertesi geceye kadar orucu tam tutun.” )


Buralardaki Müslümanlardan yaz aylarında orucu bırakan çok.

Bazıları Mekke, Kahire, İstanbul veya başka şehirlere göre oruç tutuyorlar ki bunun dayanağı da, yok.

Geçen yıl Rusya Müftüsü, Mekke'ye göre oruç tutulması fetvasını verdi Rusya'daki Müslümanlar için.

Finlandiya'da herkesin farklı fetva ve imsakiyesi var.

Müslüman ülkelere abilik yapan Türkiye, bu işe el atmalıydı şimdiye kadar.

Tek ve uygulanabilir bir fetva.

Kuzey Bölgeleri'ndeki Müslümanlar bir otoriteden fetva bekliyorlar.

Finlandiya'da imsakiye konusunda en fazla uğraş verenlerden birisiyim hatta İskandinavya'da da. Her yıl tecrübem ve bilgim de artıyor.

Geçen yıl Helsinki'de Müslüman topluluklarının bu konudaki toplantısına katıldım.

Benim Türkçe yazımı çevirtmişler, ondan bile faydalanmaya çalışanları da vardı.

"Helsinki için imsakiye var. Diğer yerdekiler Helsinki'ye göre tutsunlar diye tavsiye edebiliriz" diyorlar ama bunu da yüksek sesle söylemekten çekiniyorlar.

Durum çok vahim. Çaresizliklerini gördüm.

 

"Çözerse, Türkiye Cumhurbaşkanı RecepTayyip Erdoğan bu işe el atarsa çözer" diye aralarında söylenenler de, var.

Çünkü, Müslümanlar sahipsiz.

Diyanet, bu toplanma işini çoktan yapmalıydı.

Ben, bu yıl İstanbul'da yapılan Müslüman ülkelerin katıldığı toplantıda bu konuyu da açıklığa kavuşturmalarını bekliyordum. Ama, yine ötelendi. Beklenen, yine geçsin bu yaz oruçları. En az 25 yıl kazanırlar gelecek yaz aylarında orucun gelmesine kadar.

Tatar Türkleri 150 yıldır buralarda çaresizce, gerçek bir feva bekliyor. 
Biz Türkiye'den gelenler de bu kadar bekleyecek miyiz?

Dünyada Müslümanlar, sahipsizler.

Tatar Türkleri 1870'lerden beri Finlandiya'dalar. Zorlanmışlar oruç tutmada ve alimleriniden yardım istemişler. Tatar alim Musa Carullah Bigiyev (1875-1949), 1900'lü yıllarda Finlandiya'da şimdi benim de gözlem yaptığım Kuusamo şehri gibi 66. enlemde bulunan Rovaniemi şehrinde Haziran ayında gözlem yapmış; "Burada oruç tutulmaz" diye de, fetva vermiş.

Ama Müslümanlar, oruç tutmak istiyorlar buralarda yaz aylarında da.

Alim Yusuf Kardavi ise, "45. enleme dikey çekip, keşişen yerin vakitlerine göre oruç tutun" diyor ve ekliyor "Çünkü 45. paralelin kuzeyinde gün oluşumu normal değil."

Birileri Mekke'ye göre, diğerleri Kahire'ye göre, bizim yurttaşlarımız ise kafalarına göre İstabul vakitlerine göre de, oruç tutuyorlar.

Kimilerinin imsakiyeleri farklı ki aralarında saatlerce fark olanı da var.

"Yolçu olan ile hasta olanın orucu başka zamana ertelenebiliyor. Kutup Bölgeleri'nde gün oluşumunda anormallik olduğu aylardaki oruçlar da başka aylara ertelenebilir mi?" düşüncesi de benden gelmişti. Çünkü, orucun vakti 72 gün aydınlık olan yerleşim yerlerinde girmiyor. İmsak ile başlamanız gerek. İmsak yoksa, oruca nasıl başlayacaksınız?

Tek fetva, tek imsakiye.

Ben, son 7 yıl olduğu gibi bu yılda bu konuda elimden geleni yaptım.

Müslümanlar, buralarda Ramzan ayında zor durumdalar.