Askerlik süresini 6 aya indiren ve bedelli askerlik uygulamasını da kalıcı hale getirerek askerlik sistemini yeniden düzenleyen yasa, 26 Haziran 2019’da Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. Buna göre; hizmet süresi, erbaş ve erler için 6 ay, yedek subay ve yedek astsubaylar için 12 ay. Askerliğini bedelli olarak yapacak olanlar, 1 ay silah altına alınarak temel askerlik eğitiminden geçiriliyor.
Kıdem imkanı bulunuyor
Normal şartlarda askerlik hizmeti için işten ayrılanlar işyerinden kıdem tazminatını alabiliyor. Ancak 2018’de çıkarılan bedelli askerlikte eğitim 21 gündü. O dönemde yasaya bedelli askerlik yapanların temel askerlik eğitimi süresince çalıştıkları işyeri, kurum ve kuruluşlar tarafından ‘aylıksız veya ücretsiz izinli’ sayılacaklarına dair hüküm eklenmişti. Dolayısıyla işyerinden izin alabilen kıdemini almadan askerlik görevini yerine getirmişti.
Bu yasada yer almadı
Son çıkan yasa ile bedelli askerlik kalıcı hale geldi. Yeni kanunda bedelli askerlik yapanların işyeri, kurum ve kuruluşları tarafından ücretsiz ya da aylıksız izinli sayılacağına dair bir hüküm yer almadı. Bedelli askerlik yapacak olanların iki tercih hakkı var. Asker adayı ya iş sözleşmesini feshedecek ya da ücretsiz izin alarak askere gidecek ve dönüşte işe kaldığı yerden devam edecek. İşe devamda işverenin de inisiyatifi önemli.
İzin ücretleri dahil
Ancak askerliklerini bedelli, kısa dönem veya yedek subay, yedek astsubay olarak yapacaklar, mevcut işyerlerinde 1 yıl ve üzeri çalışması varsa istifa etmeleri halinde kıdem tazminatına hak kazanabiliyor. Askerlik nedeniyle işten ayrılan kıdem tazminatını alırken, 1.5 maaşa kadar çıkabilen ihbar tazminatını alamaz. Muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda, işçinin fesih tarihinden önce hak kazanıp kullanmadığı izinlere ait ücretinin son ücret üzerinden ödenmesi gerekiyor.
21 günle gidenler için örnek mahkeme kararı
Bedelli kalıcı hale gelmeden önce 2018’de çıkan düzenlemeyle 21 günlük sürede askerlik yapanlar ücretsiz izinli sayıldığından kıdem hakkı tanınmamıştı. Ancak Konya Bölge Adliye Mahkemesi’ne intikal eden bir olayda mahkeme, o dönemde askerlik için istifa edip ayrılan çalışanın kıdem tazminatını işverenden talep edebileceğine hükmetti. İşverenin ‘ücretsiz izin hakkı vardı, kullanmadı’ demesi bu durumda kıdeme engel teşkil etmiyor. Mahkemenin “bedelli için dahi olsa iş sözleşmesini feshettiğinde kıdem tazminatı talep hakkına sahiptir” yargısına ulaşması da bu konuda destek teşkil ediyor. Kararla, geçmişte bu şekilde istifa edip aynı durumu yaşayanlar 5 yıl içinde dava açıp kıdemini alabilir.
İşsizlik maaşı da alabiliyor
Bedelli hakkıyla da olsa askere giden çalışanlar, işsizlik maaşı alabiliyor. Bunun için işten ayrıldıkları tarihten itibaren kendi adlarına ‘son 3 yıl’ içerisinde ‘en az 600 gün’ işsizlik sigortası primi ödenmiş olması gerekiyor. Ayrıca; askere gidecek çalışanların, askere gidecekleri tarihten en geç 90 gün önce işten ayrılmış olmaları şartı aranıyor. Askerden önce işsizlik maaşına başvuran askere gidene kadar maaş alır. Askerde maaş kesilir. Askerlik dönüşü kalan sürede ödeme yapılır. Hemen askere gidilmişse dönüşte 30 gün içinde İşkur’a başvurmak gerekiyor.
Yıl sonuna kadar 37 bin lira
2020 yılı Temmuz-Aralık döneminde bedelli askerlik ücreti 37 bin 70 lira olarak belirlendi. 21 gün eğitim alacak olan bedelli askerlerin 37 bin 70 lirayı ilgili banka hesabına yatırması gerekiyor. Dövizle askerlik yapacak olanlar ise 5 bin 563 Euro’ya bedelli askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılacaklar.
