Gayrimenkul alım sürecinde karşılaşılabilecek risklere karşı önemli ipuçlarının yer aldığı rehberlerde, tapu detaylarından yapı ruhsatına kadar birçok kritik başlık yer alıyor.
Konut alımında fiyat karşılaştırması ve tapu incelemesi şart
Konut Alım Rehberi'ne göre, ev almadan önce fiyat karşılaştırması yapılması büyük önem taşıyor. Bu süreçte ilan sitelerinden yararlanmak, emlak danışmanlarının görüşlerine başvurmak ya da SPK lisanslı kuruluşlardan değerleme raporu almak faydalı olabiliyor.
Alıcı ve satıcının ayrı ayrı yüzde 2 oranında tapu harcı ödemesi gerektiği hatırlatılırken, tapu döner sermaye harcı, emlak vergisi ve DASK gibi ek ödemelerin de göz önünde bulundurulması gerekiyor.
Tapu senedindeki “yüz ölçümü” bilgisi, taşınmazın yer aldığı arsanın büyüklüğünü ifade ediyor. Kat mülkiyeti ya da kat irtifakı bulunan yapılarda arsa payı, bu ölçüme göre hesaplanıyor ve gelecekteki dönüşüm projelerinde hak sahipliği açısından belirleyici oluyor.
Özellikle konut olarak alınacak taşınmazın tapuda “konut” ya da “mesken” olarak tescillenmiş olması gerektiği vurgulanıyor. “Depo” ya da “ofis” gibi farklı niteliklerle kaydedilmiş yerlerin konut amaçlı kullanımı, hukuki sorunlara neden olabiliyor.
Tapuda yer alan şerh bilgileri, taşınmazın üzerinde mevcut olabilecek kamu haczi, satışa arz, kamulaştırma veya riskli yapı gibi sınırlamaları içeriyor. Bu detayların incelenmemesi ileride ciddi mağduriyetler yaratabiliyor.
Arsa alımında imar durumu ve hisseli yapılaşma kontrol edilmeli
Arsa-Arazi Alım Rehberi’nde ise alınacak arsanın güncel fiyatının, benzer arsalarla karşılaştırılması gerektiği belirtiliyor. Tapuda yer alan yüz ölçümü, tescil tarihi, şerh ve beyan bilgileri dikkatle incelenmeli. Arsa üzerinde geçit hakkı, kamulaştırma ya da imar uygulaması gibi sınırlamaların olup olmadığı mutlaka kontrol edilmeli.
Ayrıca hisseli bir arsa söz konusuysa, tüm maliklerin muvafakati alınmadan işlem yapılamayabileceği için bu durumun önceden araştırılması öneriliyor.
İmar planı, yapılaşma koşulları, yola cephe durumu, bölgenin gelişim potansiyeli ve doğal afet riski gibi konular da arsa alım sürecinde göz ardı edilmemesi gereken başlıklar arasında yer alıyor.
İş yeri alımında kullanım amacı tapuda net olmalı
İş Yeri Alım Rehberi’ne göre, satın alınacak iş yerinin tapuda “dükkan” veya “iş yeri” olarak kayıtlı olması gerekiyor. Fiyat karşılaştırmaları ve değerleme raporları bu alım süreci için de büyük önem taşıyor.
Kat mülkiyeti ya da kat irtifakının ne durumda olduğuna dikkat edilmeli, taşınmazın üzerindeki olası şerhler – özellikle kamu haczi, intifa hakkı ya da riskli yapı şerhi gibi – mutlaka sorgulanmalı.
Yapı ruhsatı, kullanım izni ve imar durumu belgeleriyle birlikte, iş yerinin fiziksel durumu, taşıyıcı sistemleri, tesisatları ve ortak kullanım alanları detaylıca incelenmeli. Ayrıca aidat ve ortak giderler, site yönetim planı ve geçmiş hasar kaydı gibi bilgiler de alım kararında belirleyici olabilir.