Aşırı solunuma ihtiyacı olan acil hastalar için rezervuarlı maske tercih edilmeliyken hastaların herhangi bir maddeye karşı olan alerjik reaksiyonları da göz önüne alınarak oksijen maskesi seçilmeli.

Örneğin, kişinin plastiğe karşı alerjisi varsa eğer hastanın kauçuktan üretilen maske tercih edilmeli. 

Deremedikal.com’dan Fatih Sercan Dere, oksijen maskeleriyle ilgili bilgilerini paylaştı.

Kullanım amacına ve kullanılacak alanın özelliklerine göre tasarlanan maskeler, bazı mesleklerde riskli durumlardan dolayı da kullanılmaktadır. Ancak oksijen maskesi genellikle sağlıklı nefes almada zorluk çeken bireyler tarafından kullanılan medikal malzemelerin başında gelmektedir. İnsanlara nefes almada yardımcı olmak için üretilen oksijen maskelerinin her kullanıcı için ayarlanabilir olması da son derece önemli bir özelliktir.

Oksijen Maskesi Özelliği Nedir?

Oksijen maskeleri, bireylerin ağız ve burnunu içine alan, kullanan kişiye kolay nefes alabilme imkânı sağlayan medikal bir üründür. Sağlığa uygun olan hammaddelerden üretilen bu maskeler kolay kullanım imkânına sahiptir. Hava maskesi, farklı çeşitleri olduğundan her maske birbirinden farklı tasarımlara sahiptir. Oksijen maskesi çeşitlerinin başlıca özelliklerinden biri ağız ve buruna tam oturacak şekilde tasarlanmasıdır. Bu sayede kullanan kişi maske içerisinde kolayca nefes alabilmektedir. PVC malzemeden üretilmiş çeşitler ise tek kullanımlık üretildiği için  kullan at özellikte satışa sunulmuştur.

Oksijen maskesi, burun ve yüz hatlarına uyumlu şekilde üretilmektedir. Aynı şekilde yüz için dolgunluk ve yumuşaklık sağlayan özellikte üretilmektedir. Üretilen maskeler standart oksijen tüpü bağlantılarına uyumlu olacak şekilde tasarlanmaktadır. Maskeler güç kesintisi esnasında alarm vererek hasta yakınlarını veya görevlileri uyaracak şekilde üretilmiştir. Küçük yaştaki çocuklar, bebekler ve yetişkinlerin kullanımına özel tasarlanmış maskeler de bulunmaktadır. Oksijen maskelerinde kırılma yırtılma ya da deformasyona karşı dayanıklı, kanallı hortumlar bulunmaktadır.   

Oksijen maskesi çeşitleri

Oksijen maskesi kaza, yaralanma veya doğal afet gibi durumlarda, kapalı alanda kalan dumandan ya da farklı gazlardan etkilenen kişilerin sağlıklı nefes almasına imkan sunmaktadır. Üretilen maskelerin ihtiyaca göre farklı oksijen maskesi çeşitleri bulunmaktadır. Hastane veya sağlık merkezlerinde taşınamaz sabit olarak tasarlanmış modelleri vardır. Bunun yanında portatif taşınabilir modemler de mevcuttur. 

Balonlu oksijen maskesi 1950 yılların başında Alman mühendis ve Danimarkalı bir anestezi uzmanının ortak çalışması sonucunda geliştirilmiştir. Maske, balon boşaltma valfi ve torbadan oluşmaktadır. Balonla ya da balona oksijen bağlanması şeklinde oluşturulan bir oksijen desteğidir. Balonu oksijen akımı ile şişen ya da kendi şişen modelleri bulunmaktadır. Hastanın yüzüne maske alt dudak ve çene kısmından buruna doğru yerleştirilir, diğer elle de balon aralıklı olarak sıkılır ve bu şekilde hastaya solunum desteği sağlanmaktadır.

Hazneli maske sağlık görevlisinin yanında kullanılmalı

Rezervuarlı maske alt ucunda torba (rezervuar) bulunan üst tarafından hastanın yüzüne yerleşecek maskenin bulunduğu bir solunum aletidir. Torbadan geçen oksijen maskeye ulaşmaktadır. Torba ile maske arasında iki taraflı hava geçişini sağlayan tüp bulunmaktadır. Tüp torba içindeki oksijeni hastaya gönderirken verilen havanın bir kısmı da dışarı atılmaktadır. Hastaya düşük yoğunlukta yüksek basınçta hava sağlanmaktadır. Acil durumlarda aşırı solunum yetmezliği yaşayan hastalarda bu maskeler kullanılmaktadır. Bu maske çeşidine hazneli oksijen maskesi de denilmektedir. Bu maske acil durumlarda kullanmaya elverişli olsa da bazı riskler barındırmaktadır. Hasta ya da yaralının yanında bu işlem yapılırken mutlaka sağlık görevlisinin bulunması gerekmektedir. 

Haznesiz oksijen maskesinde buruna takılı hortum direk olarak oksijen tankına bağlanır ve bu şekilde hastaya solunum sağlanmaktadır. Direk oksijen tankından solunum alan hastaya sağlık görevlileri tankın içine koyulan ilaçları oral olarak verilmektedir. Bu maske çeşidi hastanın daha dengeli bir şekilde oksijen almasını sağlayacaktır. Herhangi bir hazneye ihtiyaç duymadan hastaya direk olarak oksijen tankından hasta için gerekli ilaçlar da verilmektedir. Hastanın tamamen nefessiz kaldığı durumlarda ise yüksek konsantrasyonlu oksijen maskesi kullanılmaktadır.

Siyah oksijen maskesi ciltte meydana gelen rahatsızlıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Cilt üzerindeki pürüzle lekeler bu oksijen suyu maske ile giderilmeye çalışılmaktadır. Oksijen köpük kabarcıklar cilde nüfuz eder ve derinlemesine bir yenilenme sağlar. Oksijen maskesi cilde canlılık kazandırır, kurutmadan cildi temizler ve cilde ışıltılı bir görünüm kazandırır. Uygulanan alana kullanmadan önce cilt temizlenir ve karışım cilde iyice ovalayarak sürülür ve yaklaşık 10-15 dakika bekletildikten sonra temizlenir.

Oksijen maskesi farklı mekânlarda daha portatif şekilde kullanılmak istenirse taşınabilir oksijen maskesi tercih edilmelidir. Solunumun aşırı yetersiz olduğu durumlarda basınçlı oksijen maskeleri oksijen tüpleri ile oldukça ideal çalışmaktadır. Solunuma aşırı ihtiyacı olan hastanın bu oksijen maskesini kullanması gerekmektedir. Oksijen maskeleri hazneli, haznesiz olarak ayrıldığı gibi, maskenin ağza tam olarak yerleştirildiği ya da sadece yüzün burun kısmına takıldığı maske çeşitleri bulunmaktadır.

Oksijen maskesi nasıl kullanılır?

Oksijen maskesi hastanın tedavisi için kullanılan oksijen tüpüne bağlı basınç düşürücüler ile kullanılmaktadır. Oksijen maskesinin takılı olduğu oksijen tüpünün basınç ayar göstergesinin kapalı olduğuna dikkat edilmelidir. Oksijen maskesinden hastaya solunum için gerekli hava gelmeden önce basınç tüpünün ana vanasını açılır. Vana açıldıktan sonra tüp içindeki basınç oranı göstergede görülür. Sağlık görevlileri hastanın ihtiyacına göre buradan gerekli basınç miktarını ayarlar ve istenen basınç miktarında oksijen akışı maskeden hastaya ulaşır. 

Oksijen tüpünden gelen basınçlı hava hastanın ağız ve burun kısmını saran maske sayesinde vücuda verilmektedir. Oksijen maskesi eğer hazneli ise hastaya ilaç verilen hazne kısmı maske ağzında bulunan yuvasına yerleştirilir. Haznenin altında bulunan oksijen girişine, oksijen bağlantısını sağlayan hortum takılmaktadır. Bu hortum çıkışı ise stabil yada portatif olabilecek oksijen tüpüne takılır. Oksijen tüpünün vanası istenen basınç oranında ayarlanarak hastaya ihtiyacı oranında verilmektedir.

Oksijen maskesi alırken nelere dikkat etmek gerekir?

Oksijen maskesi alırken maskenin hangi amaçla kullanıldığına dikkat etmek gerekmektedir.  Yatalak ya da engelli uzun süre solunum sıkıntısı çeken hastalar için ev ortamında kullanıma uygun oksijen tüpü tercih edilmelidir. Oksijen maskesine ihtiyacı olan hastanın sağlık durumu da maske tercihinde önemli bir diğer husustur. Aşırı solunuma ihtiyacı olan acil hastalar için rezervuarlı maske tercih edilmelidir. Hastaların herhangi bir maddeye karşı olan alerjik reaksiyonları da göz önüne alınarak oksijen maskesi tercihi yapılmalıdır. Plastiğe karşı alerjisi varsa eğer hastanın kauçuktan üretilen maske tercih edilmelidir. 

Oksijen maskesinin bileşenleri dikkatlice kontrol edilmelidir. Oksijen maskesinin hijyenik olması dikkat edilmesi gereken unsurların başında gelmektedir. Kirli oksijen maskesi hastada enfeksiyona sebep olabilmektedir. Deforme durumuna kullanım sıklığına göre oksijen maskelerinin kullanım süresi değişmektedir. Deforme maske varsa değiştirilmelidir. Maske hortumunun delik olup olmadığı kontrol edilmelidir. Oksijen hortumunun oksijen tüpüne bağlantısının uyumlu olup olmadığına bakılmalıdır. Kullanım kolaylığı açısından oksijen maskesinin hastanın yüzüne uyumuna dikkat edilmelidir. Bebek, çocuk ya da yetişkin hastanın yüzüne tam oturmayan oksijen maskesi kullanıcı için rahatsızlık yaratmaktadır.