İlaç firmaları ve birçok devlet bu konuda milyar dolarlık bütçeler tahsis etmiş olsa da hastalığın yayılmasının durdurulması konusunda da henüz bir gelişme maalesef yok. Dolayısıyla, Covid-19 virüsüne karşı en etkili mücadele sosyal izolasyon, insanlar arasındaki temasın minimuma indirilmesi, yoluyla sağlanmaya çalışılıyor. Türkiye’nin de içinde bulunduğu onlarca ülke ulusal veya bölgesel sokağa çıkma kısıtlamasını yürürlüğe koyarak, hastalığın yayılım hızını düşürmeye çalışıyor. 

Bütün önlemlere rağmen dünya çapında her gün yüzbinlerce yeni vaka saptanması virüsün hala önemli bir tehdit olduğunu bizlere gösteriyor. 

Pandemi ile mücadelede bağışıklık sistemi güçlü ve zinde olması bu virüse karşı en büyük silah olarak biliniyor. Bağışıklık sistemi vücudu hastalıklara karşı koruyan kusursuz bir savunma kalkanıdır. Bağışıklık sistemi vücuda girmeye çalışan virüsleri, parazitleri bakterileri, toksinleri ve yabancı maddeleri tanımlar, ayrıştırır ve zararlı gördüklerini yok etmek için savunma sistemini harekete geçirir. Bu açıdan diğer virüsler için olduğu gibi Covid-19 için de bağışıklık sistemi ayrı bir öneme sahip.

Bağışıklık sistemini güçlü ve sağlıklı tutmak enfeksiyon yayılınımını ve hastalığı önlemenin anahtarıdır. Güçlü bir bağışıklık sistemi için düzenli ve yeterli uyumak, dengeli ve sağlıklı beslenmek, stresten uzak kalmak ve düzenli egzersiz yapmak gerekir. 

Bunlara ek olarak, araştırmalar bazı vitamin takviyeleri, mineraller ve bitkisel ekstreler içeren takviyelerin bağışıklık sistemini güçlendirebileceğini ve hastalığa karşı potansiyel olarak koruyabildiğini göstermiştir. 

Bazı takviyeler reçeteli veya reçetesiz ürünler ile etkileşime girebilmektedir. Bu takviyeler kullanılmadan önce mutlaka sağlık profesyonellerine danışılmalıdır.

C Vitamini 

C vitamini bağışıklık sisteminin desteklenmesinde ve korunmasında hayati bir öneme sahiptir. C vitamini enfeksiyonlara karşı bağışıklık sistemini destekler ve geliştirmeye yardımcı olur. Vücuttaki serbest radikalleri temizleyerek oksidatif stresin neden olduğu hasara karşı bağışıklık sistemini koruyan güçlü bir antioksidandır.

Düzenli C vitamini takviyesi alımının; üst solunum yolu enfeksiyonlarının süresini ve şiddetini azalttığı, yüksek stres altındaki bireylerin soğuk algınlığı görülmesini önemli derecede azalttığı, yüksek doz C vitamini takviyesinin viral kaynaklı enfeksiyonlarda sepsis akut solunum yetmezliği semptomlarını iyileştirdiği bilinmektedir.

Pelargonium Sidoides (Afrika Sardunyası)

Afrika sardunyası olarak bilinen bu bitki ile yapılan klinik çalışmalarda akut bronşit, akut tonsillofarenjit ve akut sinüzit tedavisinde etkili bulunmuştur. Bazı araştırmalarda soğuk algınlığı ve bronşit gibi akut viral solunum yolu enfeksiyonlarının semptomlarını hafifletmek için bu bitkinin ekstresinin kullanımı önerilmektedir.  

D Vitamini

D vitamini eksikliğinin; insan bağışıklık sistemini olumsuz etkileyerek özellikle üst solunum yolu enfeksiyonlarında artışa neden olabileceği düşünülmektedir. D vitaminin ülkemizde de birçok insanda eksik olduğu bilinmekte ve dolayısıyla sağlık otoritelerince kullanımı önerilmektedir. 2019 yılında yapılan meta analizde düzenli D vitamini kullanımının solunum yolu enfeksiyonu riskini önemli ölçüde azalttığı bildirilmiştir. D vitamini bağışıklık sistemi modülatörü olan önemli bir gıda takviyesidir. D vitamini bağışıklık sistemimizin önemli parçası olan beyaz kan hücrelerinin patojenlere karşı mücadele kabiliyetini arttırmaktadır. 

Çinko 

Çinko demirden sonra vücudumuzda en çok bulunan elementtir. Çinko eksikliğinde insanda enfeksiyon ve hastalıklarda artış görülür. Çinko eksikliği en çok Covid-19 için risk grupları olarak tanımlanan yaşlılarda görüldüğü unutulmamalıdır. Yapılan çalışmalarda çinko takviyesinin soğuk algınlığı ve solunum yolu enfeksiyonlarının belirtilerini hafiflettiği ve süresini kısalttığı görülmüştür.

Sambucus Nigra (Kara Mürver)

Kara mürver bitkisinin meyvelerinden elde edilen ekstreler antiviral özelliği ile ön plana çıkmaktadır. Sambucus antiviral etkisinden dolayı soğuk algınlığı, influenza ve herpes enfeksiyonlarına karşı kullanılmaktadır. Sambucus literatürde immunomodülator olarak değerlendirilmektedir. Yapılan çalışmalarda bağışıklık sistemini uyardığı, enfeksiyonların süresini kısalttığı ve semptomları azalttığı tespit edilmiştir.

Propolis 

Propolis, arıların kovanlarını bakteri, virüs ve soğuklara karşı korumak için kullandıkları reçinemsi bir maddedir. Yapılan çalışmalar propolisin önemli bir bağışıklık sistemi destekleyicisi ve koruyucusu olduğunu göstermiştir.

Selenyum

Selenyum bağışıklık sağlığı için gerekli olan bir mineraldir. Yapılan çalışmalar ile selenyum takviyesinin H1N, H9N2 virüsleri dahil olmak üzere influenza suşlarına karşı antiviral savunmayı artırabildiği gösterilmiştir.

Probiyotikler

Hipokrat binlerce yıl önce “Bütün hastalıklar bağırsakta başlar” diyerek bu organımızın önemine dikkat çekmiştir. Probiyotiklerin babası olarak tanınan pasteur enstitüsü çalışanı İlya İlyich Metchnikoff; ölüm bağırsakla başlar. İbni sina ise can bağırsaktadır demiştir. Vücudumuzda trilyonlarca probiyotik bulunmaktadır. Probiyotikler hastalıklara neden olan mikroorganizmaların üremesini engeller. Bunların azalması durumunda bağışıklık sistemi zayıflamakta ve vücudumuz hastalıklara karşı savunmasız kalmaktadır. Dost bakteriler olarak bilinen probiyotikler, yeterli miktarda ve düzenli olarak alındığında bağışıklık sistemini desteklemeye yardımcı olduğu ortaya konulmuştur. Sağlıklı probiyotik takviyeleri ile vücudun ihtiyacı olan probiyotik desteğini alması mümkün.

Ekinezya

Ekinezya papatya ailesindeki bir bitki olup geleneksel olarak hastalıklara karşı bağışıklık sistemini güçlendirici olarak kullanılmıştır. Özellikle membran içeren virüslere karşı güçlü antiviral aktivitelere sahip olduğunu göstermiştir. Çalışmalarda ekinezyanın kuş gribi virüsü, herpes simpleks virüsü, solunum sinsityal virüsü ve rinovirüslerine karşı etkili olduğu bulunmuştur.

Kurkumin

Kurkumin zerdeçaldaki ana aktif bileşenin adıdır. Güçlü anti-inflamatuar olarak bilinir. Yapılan çalışmalar ile bağışıklık fonksiyonunu iyileştirmeye yardımcı olabileceğini göstermiştir. Bu yıl mart ayında yapılan bir klinik çalışma ile kurkuminin covid 19 tedavisinde etkili olduğu gösterilmiştir.

Resveratrol

Bir polifenol olan resveratrol üzün çekirdeğinden elde edilir. Antioksidan ve antienflamatuar etkisi ile bilinmektedir. Resveratrolün MERS-CoV karşı in vitro etkinliğe sahip olduğu gösterilmiştir.

Beta Glukan

Vücudun bağışıklık yanıtını uyarıp arttırmakla bilinen Beta Glukan mayaların (Saccharomyces cerevisiae) hücre duvarlarından elde edilir. Beta Glucan takviyesi alındığında makrofajlarda bulunan reseptörlere bağlanarak aktiviteyi arttırır. Aktivitesi yükselmiş ve uyarılmış makrofajlar enfeksiyonlara karşı bağışıklığı güçlendirir. Betagulcan ile ilgili çok sayıda çalışma yapılmış olup şu anda Amerika’da faz 3 çalışmaları devam etmektedir.

Quercetin

Bitkilerde yaygın olarak bulunan doğal bir glikozittir. Yapılan çalışmalar ile quercetin'in Herpes ve İnfluenza viruslerine karşı antiviral etkileri olduğu gösterilmiştir. Ayrıca antioksidan ve antienflamatuar etkisinden dolayı bağışıklık sisteminin desteklediği düşünülmektedir.

Gingko Biloba

Ülkemizde mabet ağacı veya japon eriği olarak bilinir. Üzerinde 500’den fazla klinik çalışma yapılmış olan bir bitkidir. Tıbbi amaçlı yaygın bir kullanım alanı bulunmaktadır. Mart 2020 yılında yapılan yeni bir çalışma ile bu takviye edici ürünün yeni etkisi bir etkisini ortaya koydu.  Bitkinin içerisinde bulunan ginkgolik asitlerinin viral enfeksiyonlar (Covid 19, zoster ve kızamık) üzerinde başarılı ve güçlü etkisinden dolayı kullanımını önerdi.

A Vitamini

A vitamini takviyesi özellikle solunum yolu enfeksiyonlarında vücudun enfeksiyonlarla mücadele yeteneğini desteklemek için son derece yararlı bir vitamindir. A vitamini, bağışıklık fonksiyonunu geliştirmedeki kritik rolü nedeniyle anti-inflamasyon vitamini olarak bilinir. A vitamini hücresel bağışıklık yanıtı için T yardımcı hücrelerini uyarır. A vitamini, çeşitli bulaşıcı hastalıklarda tedavi edici etki göstermiştir.

B Vitaminleri

Özellikle B12 ve B6 vitaminleri sağlıklı bağışıklık yanıtı için önemlidir. Bununla birlikte B vitaminleri birçok insanda yetersizdir, bu da bağışıklık yanıtının baskılanmasına neden olabilir. Güçlü bir bağışıklık sahip olmak için B vitaminlerinin kullanılması önerilir.

Yazar: Ecz. Selman Alimoğlu