Sedef Hastalığının Sosyal ve Psikolojik Etkileri: Nasıl Başa Çıkalım?

KTÜ'de görev Doç. Dr. Savaş Yaylı Sedef Hastalığını yazdı..

Sedef (Psoriasis) yaşam boyu sürme potansiyeli olan bir deri hastalığıdır. Hastaların çok büyük bir kısmı kızarık kepekli kabarıklar ile seyreden “plak tip sedefi” yaşar.

Sedef plaklarının fiziksel etkileri  

Üzerinde gümüş renginde sedefi kepeklerin bulunduğu pembemsi kırmızı kabarıklıklar saçlı deri, dizler, dirsekler, bel ve kalçalar olmak üzere birçok deri alanında ortaya çıkabilir. Sedef lezyonları kaşıntılı, ağrılı, acı veren lezyonlar olabilir. Hatta bazen kanamanın eşlik ettiği derin çatlaklar oluşturabilir.

Sedef hastaları, bu fiziksel yakınmalar yanısıra, hastalığın sebep olduğu psikolojik sıkıntılarla da başa çıkmak zorunda kalır. Çeşitli çalışmalarla net olarak gösterildiği üzere, bunların önde gelenleri, sosyal utanç, özgüvende azalma, anksiyete, depresyon ve uyku bozukluklarıdır. Bu problemler, sedef hastalarının yaşam kalitesini önemli ölçüde bozar.

Eller, yüz, saçlı deri, özellikle yaz ayları düşünüldüğünde dirsekler, hatta dizler gibi diğer görünür deri alanlarını tutan sedef, toplum içerisinde herkesin gözü önünde yaşanan ve onları “damgalayan” bir hastalık olarak kişileri ruhsal yönde önemli derecede etkileyebilir.

Sedef, aile içinde de önemli sorunların kaynağı olabilmektedir. Eşler arasında cinsellik dahil önemli sorunlar yaşanabilir. Özellikle kepekli lezyonların dökülmesinin yarattığı problemler, ev ortamı dahil, tüm ortamlarda hastalarca derinden hissedilebilir.         

Sedef hastaları iş yaşantısında da önemli zorluklar yaşayabilir: Kişilerin çokça göz önünde olduğu bazı iş alanları için sedef, görsel açıdan kabul edilemez bir hastalık olarak değerlendirilebilir. Özgüven azalması çalışma hayatını önemli ölçüde etkileyebilir.  Hastalar, terfi alamamaları veya işlerini kaybetmeleri dahil bir çok önemli sorunla yüzleşmek durumunda kalabilirler.

Toplumdaki yaygın yanlış inanışlar da sedef hastalarını incitmektedir. Çevredeki insanların, hastalığın temasla bulaşıcı olabileceği görüşü veya hastalıklı alanla temas etmeme isteğinin tetiklediği sedefli hastalarla el sıkışmamak dahil sosyal ortamlarda bir arada bulunmama davranışı, rahatsız edici bakışlar hastaların sosyal izolasyonunu, yalnızlığını, daha da katılaştırmaktadır. Restoranlardan plaj veya yüzme havuzlarına, ortak kullanılan mekanlar sedef hastaları için bir kabusa dönüşebilmekte, hastalar buralarda bulunmamayı seçebilmektedirler.

Sedefle yaşam: Çözümü yanlış yerlerde aramayın! 

Sedefle yaşayan hastaların, hastalıktan uzak kalabilmek için, uygun ilaç tedavisi yanında, tetikleyici faktörlerden uzak kalması ve kendilerinin yönettiği aktif ve başarılı bir hastalıkla başa çıkma süreci yaşaması da gerekmektedir. Sosyal izolasyon, kendini toplumdan çekme, yüksek miktarda alkol tüketimi, aşırı yeme davranışı veya sigara gibi sağlıksız arayışlar, sedef hastaları arasında oldukça yaygındır. Bu yanlış savunma stratejisi, hastaların ruhsal durumunu daha da kötüleştirmekte, sedefin yatkınlık yarattığı yönünde önemli kanıtlar bulunan kalp ve damar hastalığı yaşama riskini de arttırmaktadır. Hastaların sıklıkla yaşadığı ve internet, televizyon ve diğer medya araçları üzerinden yanlış adreslerde çözüm aradığı “çaresizlik” psikolojisini en baştan yıkmamız gerekiyor.

Sedefle iyi bir yaşamın ilk kuralı, hastalığın seyrini iyi anlamaktır. Hastalığın yaşam boyu sürme potansiyeli var, ancak uzun süre hastalıksız veya çok az lezyonlu dönemler de mümkün. Bu, çoğu zaman tetikleyici olarak sıralanan faktörlerin kontrol altına alınabilmesi ile yakından ilişkili. Uzun yıllardır, psoriasis, “tedavisi olmayan bir hastalık” olarak hafızalara kazınmıştır. Öncelikle sedefin dermatoloji uzmanlarınca, uygun ilaçlarla kontrol altına alınabilen, problemsiz veya neredeyse problemsiz dönemlerin yaşanabildiği bir hastalık olduğunu iyice aktarmak istiyoruz.

Hastalığın seyrini kavramış ve onunla barışık olan, tetikleyicilerden uzak, uygun tedavi altında olan sedef hastalarımız daha mutlu ve sağlıklı bir yaşam süreceklerdir. Sedefle barışık, sağlıklı ve mutlu bir yaşam için hastalarımıza, sigara, aşırı alkol ve aşırı yeme davranışından uzak durmalarını, kilo kontrolünü iyi yapmalarını öneriyoruz. Sosyal ortamlardan geri durmamaları, olabildiğince gün ışığından yararlanmaları, spor yapmaları ve stres yönetimi konusunda gerektiğinde destek alıp başarılı olmaları, sedef hastalarımızın yaşam kalitesini arttıracak, sedefin kontrol altında tutulabilmesinde yardımcı olacaktır.

Özet: 

1.Uygun tedavi için dermatoloji uzmanına başvurun ve önerilerine uyun.

2.Yanlış adreslerde çözüm aramayın.

3.Hastalığınızı arttıran tetikleyicilerden uzak durun.

4.Sigaradan uzak durun.

5.Aşırı alkolden uzak durun.

6.Diyete dikkat edin, kilonuzu kontrol edin, gerekliyse kilo verin.

7.Sosyal ortamlardan uzak durmayın.

8.Günışığından faydalanın.

9.Spor yapın.

10.Stresinizi iyi yönetin, gerekliyse destek alın.