Kuruluş amacı İnternet Ansiklopedisi Vikipedi’de aktarılana göre Cemiyet ilk olarak 1919’da İstanbul’da kurulmuş ardından ise Trabzon ve yöresinde şubeler açmış. 
Cemiyetin kuruluş amacı öncelikle Trazon ve yöresini Ermenilere ve Rumlara verilmesine engel olmak ancak sonrasında bölgesel özerk bir yönetim kurulmasını sağlamaktı. 

ETKİN RUM DİN ADAMLARINDAN DA DESTEK ALMIŞ


Hatta bazı kaynaklarda bu cemiyetin o dönemin etkin Rum din adamlarından da destek aldığı ifade ediliyor. Bu isimlerden biri de Giresun Metpoliti Lavrandios… Lavrandios’un, bu cemiyete destek vermesinin nedeni olarak ise Pontus - Rum Devleti kurmanın güçlüğünü anlayınca, padişaha bağlı özerk bir yönetimin kendileri açısından daha uygun olacağı görüşü olarak ifade ediliyor. 

Bu cemiyet daha sonra kurucusu Jön Türkler olan ikinci meşrutiyet döneminde iktidardaki İttihat ve Terakki Cemiyetine karşı kurulmuş olan en önemli muhalefet partisi olarak görülen Hürriyet ve İtilaf Fıkrasına katıldığı belirtildi. Trabzon ve Havalisi Adem-i Merkeziyet Cemiyetinin, Hürriyet ve İtilaf Fıkrasına katıldığı zaman ise Sivas Kongresinden sonrasına geliyor. 


MİLLİ MÜCADELE KARŞITI... 

Atatürkansiklopedisi adlı internet sitesinde Şenol Kantarcı’nın aktırdığı bilgilere göre ise Trabzon ve Havalisi Adem-i Merkeziyet Cemiyeti, Milli Mücadeleye zarar veren cemiyetler arasında gösteriliyor. 
Cemiyetin kurucuları ise;
"İstanbul’da Şâtırzade Hasan Hicabî başkanlığında, Derviş Kaptanzâde Necati, Muhsin Paşazâde Edhem, Süleyman Sudî, Esat, Mehmet Kâmil, Şükrü ve Besim gibi isimler tarafından kurulmuştur”’ şeklinde sıralandı. 
Bu cemiyetin Trabzon Muhafaza-i Hukuku Milliye Cemiyeti ile her hangi bir bağlantısı olmadığı kaydedilirken, Trabzon ve Havalisi Adem-i Merkeziyet Cemiyetinin de bölgede şubeleşmeye çalıştığı ancak bunda da başarılı olamadı kaydedildi. 
Trabzon ve Havalisi Adem-i Merkeziyet Cemiyeti’nin sadece Of kazası ile Rize’de şubeler açabildiği kaydedilirken, Trabzon’da ki Fransız temsilcisi Pesisier’de cemiyetin fikirlerinin yayılması için bölgede çalışma yürüttüğü kaydediliyor. 
Cemiyetin, milli mücadele karşıtı olduğu açıkça belirttiği de kaydedildi.