ABD’de düzenlenen ‘Intel Isef Uluslararası Proje Olimpiyatı’nda Türkiye’yi temsil eden Yunus İbrahim Alaylı, ahşap malzemeleri korumada kullanılan kanserojen vernik yerine susam ve jojoba yağlarından geliştirdiği daha sağlıklı ve daha ekonomik özel koruyucu yağ ile Amerikan Patent ve Telif Hakkı Birliği’nin hem özel ödülünü kazandı hem de bu ürünün patent ve telif hakkının sahibi oldu.
AHŞAPTAKİ GİZLİ TEHLİKE ‘VERNİK’
ABD Çevre Koruma Ajansı’nın (EPA) geçtiğimiz yıl artık kullanılmasın çağrısı üzerine gözlerin üzerine çevrildiği vernik, sahip olduğu kanserojen içeriği ile başta solunum yetmezliği ve göz rahatsızlıkları olmak üzere birçok hastalığa sebebiyet veriyor.
EPA’ nın yayımladığı rapora göre ahşabı korumada vernik ve türü malzemelerin acilen terk edilmesi ve daha çok çevreci,su bazlı koruyucuların kullanılması gerektiğini belirten Fatih Koleji Fen ve Anadolu Lisesi öğrencisi Yunus İbrahim Alaylı, ‘‘Vernik, ahşabı morötesi ışınlarına ve neme karşı korumak için kullanılan sentetik bir malzemedir. Kullanımı oldukça yaygındır fakat insan sağlığı açısından tehlikelidir. Bu tür kimyasallardan çıkan gazlar zamanla diğer maddelerle tepkimeye girerek ikincil zararlı maddeleri oluşturur” dedi.
AHŞAP MALZEMELER DAHA SAĞLIKLI KORUNACAK
Projesiyle verniğin yerini alacak ve insan sağlığı ile çevreye zararı olmayan doğal bir koruyucu materyal geliştirmek istediğini belirten 11’inci sınıf öğrencisi Alaylı, “Yaptığım araştırmalar sonucunda susam yağının doğal antioksidan barındırması özelliğinden, jojoba yağının ise çok dayanıklı olan ve kolay kolay bozulmayan yapısından yararlanabileceğimi gördüm. Bu yağları kullanarak ürünümü geliştirdim. Geliştirdiğim doğal ahşap koruyucunun özellikle çocuk oyun alanlarında, mobilya kaplamalarında, tarihi eserlerin korunmasında kullanılmasının insan ve ahşap sağlığı açısından büyük yararı olacağını düşünüyorum.’ İfadesini kullandı. Alaylı, malzeme mühendisliği ile ilgili hazırlamış olduğu, ‘Ahşap Malzemenin Çevre Dostu Susam ve Jojoba Yağları ile UV Radyasyonuna Karşı Korunması’ projesinin detaylarını ise şöyle anlattı: ”Morötesi (UV) ışınlar, ahşap ile reaksiyona girdiğinde tahta materyalin ana bileşenleri olan selüloz ve ligninde ayrılma tepkimeleri gerçekleştirir.UV ışını ahşabın hem kimyasal hem de fiziksel yapısını bozar.Bu tür UV ışını tepkimeleri sonucu farklı maddeler oluşur.Vernik ve türü koruyucular tahtayı bu etkiye karşı korurlar. Ahşapta UV tepkimelerinin gerçekleştiği renk değişimden belli olur.UV ışınına maruz kalan ahşap malzemelerde açıkça fark edilir bir renk değişimi gerçekleşir.”
“AHŞABIN ÖMRÜNÜ UZATTI”
Verniğin yerini alacak koruyucu bir materyal geliştirmek istediğini belirten Alaylı, “Bunu susam ve jojoba doğal yağlarıyla gerçekleştirmeyi planladım. Susam yağının özelliği doğal antioksidan barındırmasıdır.Antioksidan,ayrılma reaksiyonlarını engelleyici madde demektir.UV ışını da ayrılma reaksiyonuna sebep olduğundan susam yağının bunu engelleyeceğini düşündüm. Jojoba yağı da çok dayanıklı olan,kolay kolay bozulmayan,yapısı diğer yağlardan farklı olan,kozmetik ürünlerde kullanılan bitkisel bir yağdır. UV ışınları tahta materyale en hızlı etki eden ve en büyük faktör olduğu için onu ele aldım. Projemde bu iki yağa ek olarak koruyucu etkiyi artırıp artırmadığını görmek için ayrı bir gruba titanyum oksit ve çinko oksit (güneş kremlerinde kullanılıyor) ekledim” dedi. Alaylı, “Yaptığım testler sonucunda geliştirdiğim bitkisel koruyucu yağın verniğin sağladığı renk korumayı aynen sağladığını, ahşabın ömrünü verniğe göre daha fazla uzattığını ispatladım.Maliyet analizlerinde de gördük doğal yağlar vernikten daha ucuza mal edilebilir.Sonuç olarak hipotezim doğrulandı.Ahşabı korumada doğal yağların vernikle aynı korumayı daha ucuza sağladığını gördüm” açıklamasını yaptı.
