Suriye’nin düşürdüğü Türk uçağıyla ilgiliAnkara’ya gelen somut bilgiler ışığında dün yapılan üst düzey güvenlik zirvesinde, uçağın “yanlışlıkla” düşürülmediği, emir-komuta zinciri içinde bilinçli bir karar olduğu, Türkiye’nin uluslararası dünyayı da arkasına alarak sert bir tepki vermesi gerektiği görüşü ağırlık kazandı.
Toplantıda, uçağın Suriye’de değil uluslararası hava sahasında vurulmuş olma ihtimali ağırlık kazansa da, hem hükümet hem de asker kanadı daha ilk aşamada önceliğin pilotların bulunması için arama-kurtarma çalışmalarına verilmesi konusunda görüş birliğine vardı.

Doğrudan hedef alındı
Milliyet’in görüştüğü ve uçağın koordinatları konusunda bilgi sahibi olan üst düzey yetkililer, Suriye hava kuvvetlerinin keşif gezisinde olan Türk F-4 uçağına yönelik telsizle herhangi bir uyarı yapmadığını belirterek, uçağın doğrudan hedef alındığını belirtti.
Türk uçağının Suriye’ye herhangi bir tacizde bulunmadığını ve düzenli bir keşif uçuşunda olduğunun da altını çizen üst düzey bir yetkili, “iyi niyetli bir olay değil. Sıradan bir hataya benzemiyor. Ama şu aşamada serinkanlı götürmek zorundayız” dedi.
Füze saldırısına uğrayan ve genelde keşif amaçlı kullanılan F4 uçağının Lazkiye ve Hatayarasında bir noktada 9 mil açıklarında Suriye karasularına düştüğü biliniyor. Ancak havada vurulduğu yerin uluslararası hava sahası olduğu şüphesi var.

‘Angajman’a aykırı
Suriye’nin Türk uçağını vurması, uluslararası havacılıkta “angajman kuralları” denilen askeri ve diplomatik prosedüre de aykırı. Uluslararası ilişkilerde zaman zaman hava sahası ihlalleri de oluyor. Örneğin Ege denizinde Türkiye ve Yunanistan arasında sık sık karşılıklı hava sahası ihlali yaşanıyor. Ancak diplomatlar ve askeri yetkililer, böyle durumlarda söz konusu ülkenin önce telsizle ihlal yapan uçağı uyarmakla yükümlü olduğunu, ardından gerekirse kendi uçaklarıyla taciz (dogfight) ya da inişe zorladığını belirtiyor. Suriye’nin bütün bunları yapmadan “keşif uçağı” olduğu bilinen F4 model uçağı doğrudan hedef alması, Ankara’da “hâlâ anlaşılamayan” biçimde “cüretkâr” bir adım olarak nitelendiriliyor.
Ankara’da ayrıca vur emrinin sadece Suriye Hava Savunma sistemlerinin başındaki subayın inisiyatifiyle olmadığı, emir-komuta zinciri içinde hava kuvvetlerinde en üst düzeyde ve muhtemelen Esad ailesinden birinin de onayının alındığı şüphesi var.

Arama kurtarmaya öncelik
Düşen uçaktaki F4 pilotlarının yaşamıyla ilgili umutlar çok yüksek olmasa da, Türkiye önümüzdeki 48 saat içinde arama kurtarma çalışmalarına ağırlık verecek.
Üst düzey kaynaklar, buna paralel olarak Türkiye’nin Birleşmiş Milletler (BM) ve NATO nezdinde de girişimler başlatacağını, tepkisinin zamana yayılmakla birlikte “yumuşak olmayacağını” belirtiyor. Hem hükümet hem de Dışişleri kanadında, Ankara’nın bu olaya sert bir tepki vermemesinin Türkiye’nin prestij ve uluslararası ağırlığını sarsacağı, Ortadoğu’da yükselen popülaritesi ve “bölgesel liderlik iddiasını” zora sokacağı görüşü hakim.

NATO’dan sertlik beklentisi
Ankara, BM Güvenlik Konseyi’nden kınama kararının yanında NATO’nun da şu zamana kadar çekingen davrandığı Suriye konusunda, Türkiye’ye yönelik ihlali sert bir dille kınamasını bekliyor. Onun ötesindeki adımlar ise Türkiye’nin uluslararası hukuku da arkasına almasıyla zamana yayılarak ve Başbakan’ın kararlarıyla şekillenecek.  Bunlar arasında sınıra asker yığmak gibi askeri tedbirlerin olup olmadığı ise henüz netlik kazanmış değil.

‘Ciddi bir ihlal’
Üst düzey bir kaynak, “Savaşa falan gitmiyoruz ama başka bir ülkenin uçağını vurmak ciddi bir ihlal. Kendi halkının hukukuna saygı göstermeyen bir rejim, uluslararası hukuka hiç saygı göstermez. Bu belki de rejimin artık zıvanadan çıktığının göstergesi” dedi.
Ankara’daki askeri ve diplomatik kaynaklar, uçağın Suriye’nin iddia ettiği gibi topraklarına 1 kilometre  kala vurulmadığını, uluslararası hukuk açısından tamamen doğru yerde olduğunu da vurguladı.

- Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari: Bu, krizde ciddi bir tırmanış. Çatışmanın Suriye’nin ötesinde çok daha büyük bir etkisi olacağına dair bir gösterge. Bu Avrupa için de bir güvenlik sorunu. Bu yüzden hesaplı bir demokratik siyasi geçiş çağrısı yaptık. Temel endişemiz krizin komşu ülkelere yayılması. Toplumların yapısı, mezhepsel ve etnik bağlantılar gereği hiçbir ülke krizden bağışık değil. Çatışma topyekün mezhep savaşına veya iç savaşa dönerse; Irak, Lübnan, Ürdün ve Türkiye de etkilenir. Kaos istemeyiz, kimse Irak’ı yok saymamalı.
- ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Victoria Nuland: Konu henüz NATO gündemine gelmedi. Bu konuda Türkiye‘nin açıklama yapması daha uygun. Ankara ile temas halindeyiz.
- Almanya Dışişleri Bakanı Guido Westerwelle: Olay bizi endişelendirdi. Gerginliğin artmaması için gerekli her şeyin yapılmasını ümit ediyoruz.
- İngiltere Dışişleri Bakanı WilliamHague:  Desteğimi iletmek ve Türk askeri uçağının düşürülmesiyle ilgili endişemi ifade etmek için Türk Dışişleri Bakanı ile konuştum. 
- Beyrut’taki Amerikan Üniversitesi Siyasetbilimi Profesörü Hilal Kaşhan: Türkiye, kendisinin Suriye’deki isyana verdiği desteğe tepki olarak Suriye ve İran’ın Kürt asilerin faaliyetlerini desteklediğinden şüpheleniyor olabilir. Ancak Türkiye’den sert bir tepki beklemiyorum.ABD tasmayı sıkı tutuyor. Yarın savaş başlatmak istemezler.
- AP: İki ülke arasındaki gerginlikte en açık ve en ani yükseliş.

Suriye hemen izin verdi

KURTARMA çalışmaları için olay yerine hareket eden Türk sahil güvenlik hücumbotlarının sürekli Suriye Deniz Kuvvetleri ile irtibat halinde olduğu ve Suriye Deniz Kuvvetleri’nin müşterek kurtarma çalışması için Türk hücumbotlarına anında Suriye karasularına giriş izni verdiği öğrenildi. Türkiye’ye geri çağrılmış olan Şam Büyükelçisi Ömer Önhon da Suriye makamlarıyla irtibata geçti. Arama çalışmalarına katılan sahil güvenlik botları zaman zaman Samandağ’a döndü.


100 km’den 3 açı

Şafak Filosu’ndan

Düşen RF 4E, Malatya Erhaç’taki 173’üncü Şafak Filosu’na ait. RF 4E’ler keşif ve gözetleme uçağı olarak kullanılıyor. Avcı uçaklarının gövde altında güdümlü füzeler yer alırken, RF 4E’ler gövde altında füzeler yerine 3 farklı açıya dönme kabiliyeti olan “Bukalemun göz” diye adlandırılan son derece güçlü görüntü alma sistemine sahip. Uçağın 100 kilometre menzilden fotoğraf çekme yeteneği var.

Ses hızının 2 katı

2 pilotu olan RF 4E’lerde, silahsız oldukları için en tecrübeli pilotların görev yapmasına özen gösteriliyor. Uçağın
uzunluğu 19.20 metre, kanat genişliği de 11.77 metre. Azami irtifası 18300 metre olan uçağın uçuş menzili 3200 kilometre. Uçakta 2 adet General Electric jet motoru bulunuyor. Uçağın azami hızı da saatte 2370 kilometre. (Ses hızının 2 katı). Hem avcı (F-16), hem de keşif uçakları normal görevlerinde 900 kilometre hızla uçuyorlar.


Modernize; İsrail

Sadece it dalaşında veya bir bölgeyi acilen terk etmek zorunda kaldıklarında ses hızını aşmayı tercih ediyorlar. Hızlı  yakıt tüketimini önlemek için sürekli ses hızının üzerinde uçma tercih edilmiyor. RF-4E’lerden Hava Kuvvetleri envanterinde 54 tane bulunuyor. Bu uçakların önemli bir kesimi İsrail tarafından modernize edildi ve “Terminatör” olarak adlandırıldı. Uçağın sadece burnunda menzili oldukça düşük, küçük bir makineli silah bulunuyor.