Yükseklikte çalışma, birçok sektörde kaçınılmaz bir gerekliliktir. Ancak bu tür çalışmaların getirdiği riskler, iş güvenliğini sağlama konusunda ek önlemler almayı gerekli kılar. İşte bu noktada yaşam hatları devreye girer. Yatay ve dikey yaşam hatları, düşme riski bulunan çalışma alanlarında çalışanların güvenliğini sağlar. Bu yazımızda, yaşam hatlarının önemini, çeşitlerini, uygulama alanlarını ve standartlarını ele alacağız.
Yaşam Hatları Nedir?
Yaşam hatları, yükseklikte çalışanların düşmelerini önlemek veya düşme sonucunda oluşabilecek zararı en aza indirmek amacıyla kullanılan kişisel koruyucu donanımlardır. Bu hatlar genellikle ankraj noktaları ve emniyet kemerleri ile birlikte kullanılır. Yaşam hatları, yatay ve dikey olmak üzere iki ana kategoride incelenebilir.
Yatay Yaşam Hatları
Yatay yaşam hatları, genellikle çatılarda, vinç yürüyüş yollarında, araç üstü çalışma alanlarında ve benzeri yükseklikte çalışma gerektiren alanlarda kullanılır. Yatay yaşam hatları, çalışanların belirli bir alanda güvenli bir şekilde hareket etmelerini sağlar. Bu hatlar, genellikle esnek veya rijit yapıda bir hattın iki uç noktasına monte edilmiş ankraj noktaları arasına gerilmesi ile oluşturulur.
Yatay Yaşam Hatlarının Kullanım Alanları
- Fabrika/Bina Çatıları: Sandviç panel, eternit, sac, kiremit gibi çeşitli türlerdeki çatılarda yatay yaşam hatları kullanılır.
- Vinç Yolları: Fabrika içi veya dışı gezer vinç yollarında yatay yaşam hatlarına ihtiyaç duyulur.
- Dolum Tesisleri: Akaryakıt, kimyasal dolum tesisleri gibi yerlerde yatay yaşam hatları kullanılır.
- Araç Üstü Çalışma Hatları: Yükseklikte çalışma gerektiren araç üstü çalışma alanlarında yatay yaşam hatlarına ihtiyaç duyulur.
- Havalimanları: Hangarlarda, havalimanlarında ve benzeri alanlarda yatay yaşam hatları kullanılır.
- İnşaatlar: Yükseklikte çalışma gerektiren inşaat alanlarında yatay yaşam hatlarına ihtiyaç duyulur.
Dikey Yaşam Hatları
Dikey yaşam hatları ise genellikle dikey merdivenlerde, direklerde, kulelerde ve benzeri dikey yüzeylerde çalışırken kullanılır. Bu hatlar, çalışanların düşme riski bulunan dikey yüzeylerde güvenli bir şekilde hareket etmelerini sağlar.
Dikey Yaşam Hatlarının Kullanım Alanları
- Çelik Halatlı Sistemler: Yüksekte çalışma faaliyetlerinin yoğun olduğu akaryakıt, enerji, endüstriyel kurumlar, yenilenebilir enerji girişimleri, güneş paneli uygulamaları, fabrikalar, inşaatlar, GES projeleri, çimento, telekomünikasyon, liman işletmeleri, tersaneler, ağır sanayi, demir-çelik ve birçok faaliyet alanında çelik halatlı dikey yaşam hatları kullanılır.
- Raylı Sistemler: Raylı yaşam hatları, yüksek güvenlik seviyesine sahip olup, birden fazla kişinin aynı anda kullanabileceği dikey ray tipi düşüş durdurma sistemleridir.
Yaşam Hatları Mevzuat ve İlgili Standartlar
Yaşam hatları ile ilgili standartlar, çalışanların güvenliğini sağlamak için belirlenmiştir. Bu standartlar, yaşam hatlarının tasarımı, kullanımı, bakımı ve denetimi ile ilgili detayları içerir. İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen yaşam hatları ile ilgili standartlar şunlardır:
- TS EN 795: Bu standart, ankraj sistemleri ve ankraj tertibatları ile ilgilidir. Ankraj sistemi, bir ankraj noktası veya noktaları ve/veya bir ankraj tertibatı ve/veya bir eleman ve/veya bir sabitleme elemanı ve/veya bir yapısal ankraj içeren düşmeye karşı kişisel koruyucu sistemin bir parçası olarak kullanımı amaçlanmış sistemdir.
- TS EN 353-1+A1 ve TS EN 353-2: Bu standartlar, rijit ankraj hattı olan kılavuzlanmış tipte düşme önleyici ve esnek ankraj hattı olan kılavuzlanmış tipte düşme önleyici ile ilgilidir.
- TSE CEN/TS 16415: Bu teknik şartname, birden çok kişinin eş zamanlı kullanımı amaçlanan yaşam hatları ile ilgilidir.
Sonuç
Yaşam hatları, yükseklikte çalışma güvenliğinde son nokta olarak kabul edilir. İster yatay, ister dikey olsun, yaşam hatları, çalışanların düşme riski bulunan alanlarda güvenli bir şekilde hareket etmelerini sağlar. Bu hatların kullanımı, iş kazalarını önler ve çalışanların güvenliğini sağlar. Yaşam hatları konusunda dünya lideri olan firmaların ürünleri, yüksek kaliteli malzemelerle üretilir ve uluslararası standartlara uygundur. Bu nedenle, yükseklikte çalışma gerektiren tüm işletmelerin, yaşam hatları konusunda güvenilir ve kaliteli ürünleri tercih etmeleri önemlidir.