25.03.2020 tarihinde 53 maddelik Torba Yasa kanunlaştı. Torba yasada birçok kanunda değişiklikler yapıldı. Bu değişikliklerden vatandaşı doğrudan ilgilendiren maddeleri açıklayarak, kamuoyunun bilgisine sunmayı ihtiyaç olarak gördüğüm için bu yazıyı kaleme almaya gerek gördüm.
İşçi ve İşverenlerle İlgili Hükümler
Dünkü yazımda Kısmi Çalışma Ödeneğine hak kazanabilmek için işçilerin son 3 yıl içerisinde toplam 600 gün ve kesintisiz 120 gün iş akdine tabi çalışması gerektiğini yazmıştım. Kısmi Çalışma Ödeneği’nin bugün vatandaşa ilaç olabilmesi için ise bu şartların hafifletilmesi gerektiğini ifade etmiştim. Bugünkü torba yasanın 41.Maddesinde, bu konu ele alındı ve 4447 sayılı kanunun Geçici 23.Maddesinde yapılan değişiklikle, 600 günlük şart 450 güne ve 120 günlük şart ise 60 güne düşürüldü. Torba yasanın 41. Maddesinde “kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için” ifadesi kullanıldığı için bu şartlardaki değişiklikler İşsizlik Maaşını kapsamamaktadır. İşverence işten çıkarılan işçilerin işsizlik maaşı alabilmesi için aranan şartlarda bir değişiklik olmamıştır.
Torba yasa ile ayrıca, 2019 yılında uygulanan Asgari Ücret Destek Primi 2020 yılı içinde tekrar getirildi. Bu yeni bir uygulama değil. Hatta geçtiğimiz yıllarda daha yüksek miktarda uygulanmıştı. İlk uygulandığı yılda aylık 100,00 TL olarak uygulanan bu destek, 2019 da yerel seçimler öncesi 150,00TL olarak açıklanmış ve 2019 sonuna kadar uygulanmıştı. Birçok olumsuzluğun yaşandığı 2020 yılında ise 75,00 TL olarak uygulanacak olması kanımca pek yeterli olmayacaktır. Seçimler için verilebilen bu desteğin, dünyayı sarsan Corona Virüs’ün etkilerini azaltmak için de verilmeliydi diye düşünüyorum.
Torba yasanın 43. Maddesi ile işçilerin işyerindeki telafi çalışma usullerinde değişikliğe gidildi. Zorunlu nedenlerle veya işçinin talebi ile işyerinde çalışılmayan süreler için işveren, 2 ay içerisinde işçinin çalışılmayan süreleri için telafi çalışma yapmasını isteyebiliyordu. Yapılan değişiklikle işverenler artık telafi çalışmayı 4 ay içerisinde yaptırabilecektir. Ayrıca bu 4 aylık süreyi ise Cumhurbaşkanı kararıyla 8 aya kadar çıkartabilecektir.
Torba yasanın 45. Maddesi ile Kısmı Çalışma ile ilgili bir değişiklikte yapıldı. Daha önce 1 ay içerisinde 20 gün ve daha az çalışan işçilerin geri kalan günler için Genel Sağlık Sigortası ödeme zorunluluğu vardı. Yapılan değişiklik ile artık ay içerisinde 8 günden az çalışanlar geri kalan günler için GSS primi ödemek zorunda olacaklar.
Tüccarlar İlgili Hükümler
Torba yasanın 48 ve 49. Maddeleri ile ticari hayatı yakından ilgilendiren değişiklikler yapıldı.
48. Madde ile çek, senet, kredi ve kredi kartı gibi bankalar nezdinde yapılması gereken ödemeleri vadesinde yapamayanlara sicil affı getirildi. Bu maddeye göre bankalara olan borçların 31.12.2020 tarihine kadar ödenmesi veya yapılandırılması halinde, bu kişilerin sicil kayıtları Bankalar Birliği Risk Merkezinden silinecektir. Bu kişilerin bundan sonra yapacağı kredi alımlarında ise kredi veren kuruluşlar tarafından bu silinen sicil kayıtları dikkate alınmayacak. Bu madde sadece salgınla ilgili değil, son dönemlerde piyasalarda yaşanan olumsuzluklar nedeniyle sıkıntıya düşen esnaf içinde çok olumlu bir gelişme olarak görüyorum.
İş hayatını ilgilendiren bir diğer değişiklik ise 49. Madde il Çek Kanununda yapıldı. Bu değişiklik ile 24.03.2020 tarihine kadar işlenen suçlarla ilgili alınan cezaların infazı durdurulmuştur. Karşılıksız çek suçundan hüküm giyenler, bu yasayla tahliye tarihinden itibaren en geç 3 ay içinde çek bedelinin ödenmeyen kısmının 1/10 ini alacaklıya ödemek zorundadır. Kalan borçlarını ise 3 aylık sürenin bitiminden itibaren 2 şer ay arayla 15 eşit taksitle ödemesi durumunda mahkemece, ceza mahkûmiyetinin bütün sonuçlarıyla ortadan kaldırılacaktır. Belirtilen bu ödemelerin alacaklıya yapılmaması halinde ise mahkûmiyetin devamına karar verilecektir.
Kiracılarla İlgili Hükümler
Toplumda birçok kişiyi ilgilendiren bir diğer yasa madde ise kiralar ilgili yapıldı. Salgınla ilgili geliri azalan kişilerin kira ödemelerinin nasıl yapılacağı ilgili birçok sorular soruluyordu. Bu sorunla ilgili, torba yasaya “1/3/2020 tarihinden 30/6/2020 tarihine kadar işleyecek iş yeri kira bedelinin ödenememesi kira sözleşmesinin feshi ve tahliye sebebi oluşturmaz.” İfadesi eklendi. Böylelikle “ Mart ile 30 Haziran arasında kira ödenmemesi kira sözleşmesine aykırılık teşkil etmeyecek ve bu nedenle kiracının tahliyesi istenemeyecektir. Bu madde kiracıları bir nebze korusa dahi gelirlerin sıfırlandığı bu dönemde borcunu azaltmayacağı için kalıcı bir çözüm gibi durmuyor.
Emeklilerle İlgili Hükümler;
Torba Yasanın 46 ve 47 maddelerde ise, Emeklilerle ilgili düzenlemelere yer verildi. Cumhurbaşkanımızın 19 Martta emeklilere verdiği müjde Torba yasanın 47. Maddesinde yerini aldı. Böylelikle 1.000,00 TL olan en düşük emekli maaşı, 5510 sayılı yasanın Ek 19.Maddesinde yapılan değişiklikle 1.500,00 TL olarak yasalaştı. Ayrıca torba yasanın 46 maddesinde de emeklilerin aldığı 1.000,00 TL lik bayram ikramiyelerinin ödeme zamanı ile ilgili bir değişikliğe gidildi. 5510 sayılı yasanın Ek 18. Maddesinde yapılan değişiklikle, daha önce ne zaman yapılacağı yasada belirtilmeyen bu ödemeler için “Bayramın olduğu ay içerisinde” yapılması gerektiği yasaya bağlandı.
Son olarak, yaşadığımız bu günlerde en çok tartışılan konulardan biri olan Elektrik, Doğalgaz, su gibi vatandaşlarca yapılması zaruri ödemelerin nasıl ve ne şekilde ödeneceğiydi. Torba Kanunun 2. Maddesini okuduğumda önce bunların erteleneceği düşündüm. Daha sonra Covid-19 gibi salgın hastalıkları kapsamadığını görünce neden böyle bir değişiklik yapıldığına anlam veremedim.
Torba yasanın 2. Maddesiyle, 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanuna Ek Madde 13 eklendi. Bu madde ile “7269 sayılı kanunun 1 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen afetler nedeniyle afet yaşanılan yerlerde elektrik ve/veya doğal gaz tüketim bedellerinin tahakkuk ve/veya tahsilatlarının süresinin ve kapsamının belirlenerek 1 yıla kadar ertelenmesi ile elektrik ve/veya doğal gaz dağıtım ve/veya tedarik şirketlerinin söz konusu ertelemeden kaynaklanan anapara haricindeki tüketicilerden tahsil edilmeyen bedellere ilişkin finansman maliyetinin, gecikme zammı tutarını geçmemek üzere Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı bütçesinden karşılanmasına Cumhurbaşkanınca karar verilebilir” denilmektedir.
Ancak 7269 sayılı kanunun 1.maddesi ne yazık ki sadece deprem, sel gibi afetleri içeriyor. Bu kanunun 1. Maddesine salgın hastalıklarında eklenmesi çok yerinde olurdu. Zira önümüzdeki günlerde, COVİD-19 salgınının ekonomideki olumsuz etkilerini daha yakından hissedeceğiz. Bu nedenle vatandaşlarımızın Elektrik ve Doğalgaz gibi zorunlu ödemelerinin ötelenebilmesi önemli bir ihtiyacımız olacaktır. Umut ediyoruz ki en kısa zamanda bu düzenleme de yapılacak ve vatandaşımıza bir müjdeli haber daha verilecektir.
