Gerçekleşen ziyarette, Trabzon turizmini yakından ilgilendiren konular ele alınırken, 1918 yılında Rus işgali sırasında Trabzon’dan Rusya’ya götürülen ve bugüne kadar iade edilmeyen tarihi eserlerin yeniden şehre kazandırılması için yürütülen çalışmalar da kapsamlı şekilde değerlendirildi. Mehmet Ali Tuna, TÜRSAB olarak bu sürece kurumsal destek vermek istediklerini ifade etti.
Tuna, Faruk Nafiz Özak’ın bakanlığı döneminde başlatılan ve daha sonra TSİAD’ın Sırrı Eren başkanlığı döneminde yeniden kamuoyu gündemine taşınan çalışmaların, Trabzon adına son derece önemli olduğuna dikkat çekti. Konunun geçmişte eski milletvekillerinden Bahar Ayvazoğlu tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde dile getirildiğini, bugün ise Trabzon Milletvekili Yılmaz Büyükaydın tarafından yeniden girişimlerde bulunulduğunu hatırlattı.
Mehmet Ali Tuna açıklamasında şu ifadelere yer verdi:
“Rus işgali döneminde Trabzon’dan götürülen tarihi eserlerin şehrimize geri kazandırılması ve bir müzede sergilenmesi, ‘Turizm Şehri Trabzon’ vizyonu için hayati bir gerekliliktir. Bu yönde yapılan ve yapılacak her çalışma, hem turizme katkı hem de tarihimize karşı bir sorumluluktur.”
Ziyarette paylaşılan tarihsel bilgilere göre; 1916’da başlayan işgalin ardından Rus Bilimler Akademisi tarafından oluşturulan bilimsel bir heyet Trabzon’a gelerek şehirdeki kıymetli eserler üzerinde detaylı incelemeler yaptı. Heyete, I. Dünya Savaşı’ndan önce yaklaşık 10 yıl İstanbul’da faaliyet gösteren Rus Asar-ı Atika Mektebi Müdürü Prof. Ivanovic Uspenski başkanlık etti. Ortahisar Camii’nde toplanan Trabzon arşivleri incelendi ve 1918 Bolşevik Devrimi sonrası yaşanan geri çekilme sırasında çok sayıda eser St. Petersburg’a götürüldü.
Prof. Uspenski, Trabzon’dan götürülen eserleri, Osmanlı Devleti’nin el koyduğu yaklaşık 30 bin kitaplık koleksiyona karşılık olarak aldıklarını savundu. Ancak yapılan anlaşmalara rağmen Trabzon’a ait eserlerin iadesi bugüne kadar gerçekleşmedi. Günümüzde bu eserlerin bir bölümünün Hermitage Müzesi ve St. Petersburg Halk Kütüphanesi’nde bulunduğu biliniyor.
Söz konusu eserler arasında; 497 adet kıymetli el yazması Kur’an-ı Kerim, nadir el yazmaları, Sultan Selim’in annesine ait sanduka örtüsü, şamdan freskleri, Trabzon matbuatına ait gazete ve kitaplar ile Çarşı Camii ve Ahi Evran Camii’ne ait değerli eşyalar yer alıyor.
Açıklamasının sonunda Tuna, başta Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Metin Genç olmak üzere, bakanlar, milletvekilleri, turizm paydaşları, sivil toplum kuruluşları ve yerel medyaya çağrıda bulunarak bu konunun sürekli gündemde tutulmasının önemini vurguladı. Faruk Nafiz Özak’a bugüne kadar verdiği emekler için teşekkür eden Tuna, TÜRSAB Doğu Karadeniz Bölge Başkanlığı olarak sürecin takipçisi olacaklarını ifade etti.
