Doğu Karadeniz Bölgesi’nin önemli ihraç ürünlerinden biri haline gelen, Gökkuşağı Alabalığı olarak bilinen Karadeniz somonu ihracatı hız kesmeden devam ediyor. 2021’de Trabzon ve Rize’den 6 bin 776 tonluk, 35,5 milyon dolar değerinde Türk somonu ihracatı gerçekleştirildi. Alabalıkgiller türünün alt bir türü olan, yurtiçi piyasada Karadeniz somonu, yurtdışı pazarlarda ise Türk somonu adıyla marka olan ürünün ihracatında miktarda yüzde 21, değerde yüzde 42’lik bir artış yaşandı.
Trabzon ve Rize’den 12 farklı ülkeye ihraç edilen Türk somonunun en büyük alıcısı Rusya Federasyonu olurken, sırasıyla Vietnam, Japonya ve Çin Halk Cumhuriyeti de en fazla ihracat yapılan diğer ülkeler olarak sıralandı. Karadeniz somonu 2020 yılında 10 ülkeye ihraç edilirken 2021 yılında bu rakam 12’ye çıktı. Yeni ülkeler arasında ABD, Kanada ve Tayland gibi uzak pazarların yer alması çok değerli. Bununla birlikte her geçen gün gelişme kaydeden sektörün ürettiği katma değer de buna paralel artıyor.
Yaşanan bu olumlu gelişmelere rağmen somon yetiştiriciliğinde halen bürokrasi ve kamu kurumları kaynaklı sorunlar bulunuyor. Yurtdışından büyük talep var ancak mevcut üretimle bu talep karşılanamıyor. İhracatçılar prosedür ve bürokratik engeller nedeniyle yeterli kapasite artıramadıklarını dile getiriyor.
Trabzon’da yılda 8,7 milyon somon yavrusu üretecek kapasiteye sahip kuluçka tesisi kuruluyor. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın destekleriyle 32 milyon lira yatırımla kurulacak somon balığı yumurtası ve yavru üretim tesisiyle Türkiye’nin somon balığı yumurtası ithalatının yüzde 50 azaltılması hedefleniyor.
Türkiye’nin son dönemde artan su ürünleri ihracatında önemli paya sahip olan somon balığının üretiminin ve ihracatının artırılması için Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası (TTSO) tarafından “Kapalı Devre Sistemle Biyoteknoloji Uygulanmış Yumurta Temininde Dışa Bağımlılığa Son” sloganı ile bir proje hazırlandı.
Karadeniz Teknik Üniversitesi Sürmene Deniz Bilimleri Fakültesi ile Tarım ve Orman Bakanlığı Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü’nün paydaşlığında hazırlanan “Kapalı Devre Sistem Somon Balığı Yumurtası ve Yavru Üretim Tesisi Projesi”, Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı tarafından Cazibe Merkezlerinin Desteklenmesi Programı kapsamında desteklenmeye değer bulundu.
Sürmene ilçesinde yaklaşık 32 milyon lira yatırımla 3 bin 600 metrekare alanda kurulacak tesiste, yıllık 12 milyon balık yumurtası ve 8,7 milyon yavru balık üretimi gerçekleştirilecek. Proje tamamlandığında Türkiye’nin balık yumurtası ithalatının yıllık yüzde 50 azaltılması, Türk somonunun ihracattaki payının da yüzde 20 artırılması hedefleniyor.
TTSO Yönetim Kurulu Başkanı Suat Hacısalihoğlu, “Türkiye’nin somonda da isminin dünyaya yayılması adına, biz buna Türk veya Karadeniz somonu diyoruz. Önümüzdeki süreçte bununla ilgili belki koruma ve coğrafi işaret alınması yönünde çalışmalarımız olacak. Somonun bilinirliğini artırmak için bu Uluslararası Trabzon Karadeniz Somonu Lezzetleri Festivali’ni düzenledik. Bu festivali geleneksel hale getireceğiz, hem tanıtım hem de üretim konusunda gelecek yıllarda çok daha güzel çalışmalar yapacağız” dedi.
